Πέμπτη 31 Ιανουαρίου 2008

Ενώνοντας το χάσμα που προκάλεσε η «Ματωμένη Κυριακή»

Για να φτάσεις στο γήπεδο της Ντέρι Σίτι, το «Μπράντιγουελ», χρειάζεται να περάσεις στον δρόμο σου ένα κελτικό νεκροταφείο. Δίπλα στους σταυρούς και τους οβελίσκους βλέπεις πολλά κασκόλ της ομάδας. Στα αριστερά σου απλώνονται τα απομεινάρια του ρωμαϊκού τείχους, που κάποτε προστάτευε την πόλη του Ντέρι, και δεξιά ο ποταμός Φόιλ, που έχει ένα πολύ έντονο χρυσαφί χρώμα τις σπάνιες μέρες που βγαίνει από νωρίς ο ήλιος και μένει εκεί, κόντρα στην επιμονή των σύννεφων που θέλουν να τον σκεπάσουν. Το Ντέρι, όπως είναι η επίσημη ονομασία της πόλης μόλις από το 1984, επί χρόνια ήταν μία διαιρεμένη πόλη. Ο ποταμός χωρίζει τις περιοχές των Ρωμαιοκαθολικών (το Bogside) και των Προτεσταντών (το Waterside), δύο κοινοτήτων που επί χρόνια έζησαν το χειρότερο βίωμα: την απόλυτη έχθρα ανάμεσα σε ανθρώπους με ίδια γλώσσα και κοινό τόπο διαβίωσης. Η πόλη αποτελείται από 70% καθολικούς και 30% προτεστάντες, ακριβώς δηλαδή το αντίθετο του Μπέλφαστ, της πρωτεύουσας της Βορείου Ιρλανδίας, στην οποία γεωγραφικά ανήκει και το Ντέρι. Η πλευρά των προτεσταντών επί πολλά χρόνια, από το 1972 έως και τα τέλη της δεκαετίας του '80, θέλοντας να προστατέψει τα κεκτημένα της έβαφε με μπλε, κόκκινο και άσπρο -τα χρώματα της βρετανικής σημαίας- τα πάντα. Από τις πινακίδες των καταστημάτων έως τις στάσεις των λεωφορείων. Οι καθολικοί αντίθετα προσπάθησαν χρόνια να μειώσουν την ένταση και να αποκαταστήσουν τη σχέση με την «άλλη πλευρά», αλλά μάταια. Μέχρι τη δεκαετία του '70 τα σπίτια της ήταν τόσο παλιά, προερχόμενα από τον 18ο αιώνα, που αποτελούσαν ιδανικό σκηνικό για γυρίσματα ταινιών εποχής. Τα τελευταία 22 χρόνια με την αλλαγή του ονόματος και με την αλληλουχία γεγονότων που συνέβησαν, οι δύο κοινότητες κατάφεραν τελικά να έρθουν πιο κοντά, χτίζοντας μία σύγχρονη και μοντέρνα πόλη, που θυμίζει κάτι από τον 21ο αιώνα. Για να συμβεί αυτό χρειάστηκε η συμβολή της ποδοσφαιρικής ομάδας, για να ξεχαστούν, ή να αμβλυνθούν έστω, περιστατικά και γεγονότα που θύμισαν μεσαίωνα και φρικτές σκηνές που μένουν για πάντα στη μνήμη.

Η 30ή Ιανουαρίου 1972 θα είναι χαραγμένη στο μυαλό όλων των Ιρλανδών ως μία σημαντική ημερομηνία. Ταυτόχρονα είναι ορόσημο και στην παγκόσμια ιστορία. Τότε στο σημερινό Ντέρι καθολικοί διαδηλωτές έκαναν πορεία διαμαρτυρίας για τον νόμο που η κυβέρνηση των Βρετανών συντηρητικών του Εντουαρντ Χιθ είχε θέσει σε εφαρμογή και που προέβλεπε τη φυλάκιση χωρίς δίκη όσων ενέχονταν σε τρομοκρατικές ενέργειες! Η έξαρση της βίας στη Βόρειο Ιρλανδία, με τις επιθέσεις του ΙΡΑ κατά στρατιωτικών στόχων, είχε δημιουργήσει ανεξέλεγκτες συνθήκες στη χώρα. Την ώρα που ήταν σε εξέλιξη η πορεία, οι Βρετανοί κομάντος της πρώτης μοίρας αλεξιπτωτιστών άνοιξαν πυρ για ανεξακρίβωτη αιτία. Ο τελικός απολογισμός τραγικός, με 13 νεκρούς και άλλον έναν σε κώμα που προστέθηκε στη λίστα των θυμάτων λίγες εβδομάδες αργότερα.

Η «ματωμένη Κυριακή» παραμένει σημείο αναφοράς στον πόλεμο προτεσταντών και καθολικών που διαιρεί την Ιρλανδία εδώ και έξι αιώνες. Με τις ευθύνες ουσιαστικά να μην αποδόθηκαν ποτέ για εκείνη τη σφαγή, το Ντέρι έζησε επί χρόνια με τον πόνο.

Η ομάδα της πόλης, η Ντέρι Σίτι, δημιουργήθηκε το 1928 και αποτέλεσε πάντα το μοναδικό σημείο συνύπαρξης των πολιτών. Στο «Μπράντιγουελ» οι οπαδοί πήγαιναν και έφευγαν μαζί, ξεχνώντας τα τόσα πράγματα που τους χώριζαν. Επί χρόνια η ομάδα ήταν η τρίτη δύναμη της χώρας πίσω από τη Λίνφιλντ -ομάδα των προτεσταντών- και τη Σέλτικ Μπέλφαστ, ομάδα των καθολικών, που διαλύθηκε το 1948 έπειτα από τρομερά επεισόδια σε ένα ντέρμπι μεταξύ τους. Η Ντέρι έγινε με τα χρόνια η μόνη αντίπαλος της Λίνφιλντ και μάλιστα ήταν η πρώτη βορειοϊρλανδική ομάδα που πέρασε στον δεύτερο γύρο στα Κύπελλα Ευρώπης. Μέχρι το 1969, χρονιά που ξέσπασαν οι μεγάλες ταραχές στο Ulster του Μπέλφαστ και οι Βρετανοί με εντολή του τότε πρωθυπουργού Χάρολντ Ουίλσον έστειλαν στρατό, η συνύπαρξη ήταν δεδομένη και ειρηνική. Το Bogside σήκωσε τη σημαία της αντίστασης κατά του «βρετανικού στρατού κατοχής», όπως τον αποκαλούσαν, και στην είσοδο της πόλης μπήκε η πινακίδα «Καλώς ήλθατε στο ελεύθερο Ντέρι»! Ο στρατός και η αστυνομία δεν μπορούσαν πλέον να εισχωρήσουν στην περιοχή και αργά ή γρήγορα η κόντρα θα έφτανε αναπόφευκτα και στο ποδόσφαιρο. Η Ντέρι δεν μπορούσε να παίξει κανονικά τα παιχνίδια της και χρησιμοποίησε πολλές φορές το γειτονικό Κολερέιν ως έδρα. Το 1972 το πούλμαν της Κρουσέιντερς -ομάδας ακραιφνών προτεσταντών- δέχτηκε επίθεση και κάηκε μόλις πήγε να πλησιάσει το γήπεδο και η Ντέρι τιμωρήθηκε. Τα παιχνίδια της αναβλήθηκαν και μετά τη «ματωμένη Κυριακή» ήταν πια αδύνατο να συμβιώσουν οι δύο πλευρές. Η ποδοσφαιρική ομοσπονδία της Βορείου Ιρλανδίας απέβαλε την Ντέρι επ' αόριστον και μέχρι το 1984 η ομάδα προσπαθούσε να επανέλθει. Οταν είδε και απόειδε, έκανε αίτηση στην ομοσπονδία της δημοκρατίας της Ιρλανδίας. Από το 1986 μετέχει στο πρωτάθλημα των Νοτίων αποτελώντας μοναδική γεωγραφικά περίπτωση. Αν και ανήκει στον Βορρά, αγωνίζεται στον Νότο, σε άλλη χώρα και σε άλλο πρωτάθλημα! Αυτό, όμως, βοήθησε αφάνταστα την περιοχή να ξαναβρεί τον παλιό ρυθμό της. Ο κόσμος ενώθηκε και πάλι, προτεστάντες άρχισαν να ξαναμιλούν με τους καθολικούς.

Η πόλη αναπτύχθηκε και 36 χρόνια μετά την «Βloody Sunday» μπορεί να μην πλήρωσαν ποτέ οι υπεύθυνοι, όμως τα νέα παιδιά μπορούν ξανά να είναι μαζί και να παίζουν χωρίς να χρειάζονται… θρησκευτική άδεια! Οι παιδικοί σταθμοί άρχισαν να ξαναδέχονται χωρίς ειδικά χαρτιά όλα τα νήπια, τα μπαρ έχουν πελάτες και των δύο συνοικιών και όλα δείχνουν να ξαναβρίσκουν τον ρυθμό τους! Και η ομάδα, η Ντέρι Σίτι, αποτελεί το κοινό σημείο όλων και πάλι. Μπορεί να μην είναι Ρεάλ, Μίλαν, Λίβερπουλ, Μπάγερν, Μπαρτσελόνα, Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, αλλά κατάφερε κάτι πολύ σπάνιο για το ποδόσφαιρο και κυρίως για την κοινωνία: ένωσε ένα τεράστιο χάσμα. Αποδεικνύοντας πως δεν αποτελεί απλώς ένα παιχνίδι, αλλά τεράστιο κοινωνικό φαινόμενο με προεκτάσεις που κανείς δεν φαντάζεται!

Του Χρήστου Σωτηρακόπολου από την SportDay της Πέμπτης, 31 Ιανουαρίου 2008

Τετάρτη 30 Ιανουαρίου 2008

ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ. ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ. Το Ολοκαύτωμα των Ελλήνων

Η οδυνηρή μαρτυρία του Γιάννη Σταθόπουλου, του ανθρώπου που έθεσε σε λειτουργία τα κρεματόρια στο Αουσβιτς.
Μια άγνωστη σελίδα του μεγάλου πολέμου: Χιλιάδες έλληνες χριστιανοί βρήκαν μαρτυρικό θάνατο στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι περισσότεροι στα κρεματόρια του Αουσβιτς. Τα φρικιαστικά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας γίνονταν στα κολαστήρια υπό τους ήχους μπάντας, επικεφαλής της οποίας ήταν στο Νταχάου ο Νίκος Ζαχαριάδης.

Στην παρατήρηση του ισραηλινού καθηγητή Jehuda Bauer ότι «μπορεί να μην ήσαν όλα τα θύματα εβραίοι, αλλά πάντως όλοι οι εβραίοι υπήρξαν θύματα», η οποία διατυπώθηκε στη Διάσκεψη του Λονδίνου το 1998, η περίπτωση της χώρας μας αποτελεί ένα δυσάρεστο παράδειγμα αφού, πλην των Αθιγγάνων της, υπήρξε και μια μερίδα του πληθυσμού της, περί τις 7.000 ψυχές ελλήνων χριστιανών, που βρήκαν οι περισσότεροι μαρτυρικό θάνατο στα κρεματόρια του Αουσβιτς. Ενας από αυτούς που ευτυχώς διέφυγε τον θάνατο και του οποίου η μαρτυρία καταγράφεται παρακάτω ήταν και ο νεαρός τότε φοιτητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου Γιάννης Σταθόπουλος από την Πάτρα. Τον Σταθόπουλο κατέδωσε στους Γερμανούς ο συμπολίτης του, μετέπειτα υπουργός Παιδείας της χούντας, Ν. Σιώρης ως επονίτη. Συνελήφθη και μέσω Κορίνθου, Βελιγραδίου και από εκεί σιδηροδρομικώς οδηγήθηκε στο Νταχάου. Θύμα καταναγκαστικής εργασίας στο εργοστάσιο της BMW, παρέμεινε ως τη λήξη του πολέμου έγκλειστος στο Νταχάου. Ηταν αυτός που λόγω των σπουδών του στη Σχολή Μηχανολόγων του ΕΜΠ επελέγη και οδηγήθηκε στο Αουσβιτς προκειμένου να θέσει, εν αγνοία του, σε λειτουργία τα κρεματόρια. «Δεν γνώριζα τι είχαν σκοπό να κάνουν με αυτά» είπε στη γράφουσα σε μαγνητοσκοπημένη δίωρη συνέντευξη που του πήρε πριν από λίγους μήνες, στις 13 Οκτωβρίου 2007. «Πολύ αργότερα έμαθα...» είπε κουνώντας με θλίψη το κεφάλι του.
Ο Σταθόπουλος στις 25 Ιανουαρίου 1945, και ενώ όλα έδειχναν ότι οι Σύμμαχοι κέρδιζαν τον πόλεμο, έπεσε θύμα ιατρικών πειραμάτων από τον γιατρό Μπέκερμαν. Οταν τον Μάιο μπήκαν τα αμερικανικά στρατεύματα στο Νταχάου το τραύμα του ακόμη πυορροούσε. Οι Αμερικανοί τον υπέβαλαν σε νέα χειρουργική επέμβαση και σώθηκε χάρη στη δυνατή αντιβίωση με πενικιλίνη. Εζησε με έναν νεφρό ως τα 82 του. Από το περασμένο καλοκαίρι υποβαλλόταν σε συνεχείς αιμοκαθάρσεις. Πέθανε λίγες ημέρες μετά, το μεσημέρι της Κυριακής 28 Οκτωβρίου, ήσυχα. Χαιρόταν που η πολιτεία είχε δείξει ενδιαφέρον να ζητήσει τη μαρτυρία του. «Τώρα μπορώ να πεθάνω...» είπε μετά το τέλος της συνέντευξης. Και το έκανε.
Περηφανευόταν για την ελληνική Αντίσταση στους συγκρατουμένους του, περιέγραψε όμως με τα μελανότερα χρώματα τον ρόλο του Ζαχαριάδη μέσα στο στρατόπεδο που απολάμβανε ειδικά προνόμια από τους Γερμανούς: ήταν υπεύθυνος για την καθημερινή επιλογή κρατουμένων για τα τάγματα εργασίας και συνόδευε ως επικεφαλής την μπάντα για την εκτέλεση των μελλοθανάτων. Το παρακάτω απόσπασμα αναφέρεται στο μαρτύριό του ως θύματος ιατρικών πειραμάτων των ναζιστών [διατηρήθηκε, κατά τη μεταφορά του κειμένου, η ζώσα γλώσσα του θύματος].
«Πιο αδικημένοι ήταν οι Ανατολικοεβραίοι. Αυτοί είχαν προτεραιότητα στον θάνατο. Ακόμα κι εκεί κάνανε διακρίσεις... Εγώ υπέστην βανδαλισμούς. Ημουν ένα από τα σοβαρά θύματα. Μου πήραν ένα νεφρό. Οι Γερμανοί κάνανε επεμβάσεις σε νέους ανθρώπους. Ημουν νέο και γερό παιδί. Στις 25 Γενάρη του 1945 γυρίζοντας από το εργαστήριο της BMW που δουλεύαμε νυχτερινή βάρδια, γυρίσαμε στις 7 το απόγευμα οδοιπορώντας και, αντί να μπούμε με βήμα κανονικό, μας ζήτησαν να κάνουμε σημειωτόν. Δεν ξέραμε το γιατί. Εφτασε η σειρά η δική μου. Περνάει ένας με άσπρη ρόμπα, κάνει έτσι και δείχνει εμένα. Στο τέλος περάσανε, μπήκανε όλοι μέσα στο στρατόπεδο όσοι εργαζόσαντε στη βάρδια και είχαμε μείνει κάπου 80, όλοι νέοι, Ρώσοι, Πολωνοί, το 'να τ' άλλο, ήτανε κι ένας Ουγγαρέζος, δεν κάνανε διάκριση εδώ, μόνο σωματική, έψαχναν τους γερούς.
Μας πήγαν στο νοσοκομείο του στρατοπέδου (σταματάει για λίγο)... Μπέκερμαν το όνομα του γιατρού, έχω αρχίσει λίγο να ξεχνάω. Μας πήγαν στην κεντρική αίθουσα του νοσοκομείου, μια παράγκα που αριστερά είχε φαρμακείο και δεξιά εργαλεία χειρουργικά. Μας βάζουν στο κέντρο, εγώ όμως σαν έλληνας πονηρός πήγα και στάθηκα κοντά στο μοναδικό παράθυρο που υπήρχε. Στο μεταξύ ανοίγει η πόρτα και καλούν μέσα δυο-τρεις. Μετά μισή ώρα παίρνουν κι άλλους. Μ' έπιασε η πονηριά... Τι γίνεται; Τι τους κάνουν; Ανοίγω το παράθυρο, σκύβω ύπτια προς τα έξω, κάνω αριστερά δεν βλέπω τίποτε, κάνω δεξιά και κόπηκε η καρδιά μου! Είδα πτώματα χωρίς κεφάλια, άλλους ανοιγμένους στο στήθος, τώρα τι έλειπε ποιος ξέρει. Τα κεφάλια, όμως, οπωσδήποτε! Κλείνω αμέσως το παράθυρο και λέω: "Παναγιά μου, μάνα μου, πώς θα σωθώ;". (βουρκώνει) Τι έκανα; Αρχίζει και δουλεύει στο μυαλό μου η σκέψη της απόδρασης.
Υστερα από λίγο λέω σε κάτι ρωσάκια: "Τι κάνουν;". Αυτοί όμως δεν μιλάγανε. Ανοίγω το παράθυρο που μ' έβρισκε ως τη μέση και πέφτω στα χιόνια. Είχε χιόνια τότε. Κατευθείαν πάω κάτω από την παράγκα γιατί είχε ύψος, δεν εφαπτόταν στο χώμα. Και ξεκινάω από την παράγκα 1 κι έφτασα στην παράγκα 14, εκεί που έμεναν οι δικοί μου. Λέω, το πρωί που θα σηκωθούν αυτοί στις 5 - τέτοια ώρα ξυπνούσαμε - θα βρεθώ εκεί και δεν θα καταλάβουν τίποτε. Εκανε κρύο μεγάλο. Αυτό που φοράγαμε τι ήταν; Τίποτε. Ενα πουκάμισο και το σακάκι. Κουλουριάζομαι όσο μπορούσα κι έφτασα να γλείφω τα πόδια μου! Αρχισα να ελπίζω! Θα σωθώ! Δεν έγινε έτσι όμως. Υστερα από δύο ώρες ακούστηκαν σκυλιά! Με βρίσκουνε. Ερχονται κατεπάνω μου και με δαγκώνουν. Βγαίνω έξω. "Raus, raus! " φώναζαν. "Ich werde dich tοten", θα σε σκοτώσω! Βγαίνω λοιπόν ανάποδα. Με πιάνουν από τον ώμο, με σέρνουν και με πάνε κατευθείαν στο χειρουργικό κρεβάτι. Εκεί είδα πραγματικά την αλήθεια. Γυάλες μεγάλες που είχαν μέσα κεφάλια. Αλλο κεφάλι με κλειστά μάτια, άλλο με τραβηγμένο πίσω στόμα, σαν να γελούσε (δείχνει), άλλο έτσι, άλλο αλλιώς. Ο,τι πρόλαβα είδα. Με ξαπλώσανε στο κρεβάτι και λέω: "Χριστέ μου, Παναγιά μου, μάνα μου", η μάνα μου ήταν στην πρώτη βαθμίδα γιατί έτσι πρέπει να είναι (κλαίει πολύ)... Την αγαπούσα τη μάνα μου! Ηλθανε και μου βάλανε τη μάσκα (της νάρκωσης) και έφυγα από τη ζωή. Δεν έφυγα όμως. Εζησα! Ποιος παρακάλεσε για αυτό; Ο γιατρός; Δεν ξέρω. Σκέφτηκε να μου κόψει τον λαιμό; Να με ανοίξει; Ημουνα τυχερός.
Ο δόκτωρ Drost, Ολλανδός, ο οποίος ήταν προϊστάμενος του νοσοκομείου, μου 'γνεψε να ξαπλώσω, γιατί μόλις ξύπνησα ανασηκώθηκα, πονούσα αλλά κάνοντας έτσι βλέπω έναν αναίσθητο δίπλα μου. Μου είπαν ότι ήταν Ολλανδός από την Ελβετία. Τον είχαν πιάσει την ίδια μέρα με εγγλέζικη στολή. Ηταν αεροπόρος κι ήταν εκείνη η μέρα που κατέστρεψαν το Μόναχο οι Αγγλοαμερικάνοι. Τον φέρανε στο στρατόπεδο, του κάνανε πειράματα και τον είχανε διασωληνωμένο. Μετά λίγο ανοίγει τα μάτια του. Κάνω έτσι και τον βλέπω. "What happened? " του λέω. Μου κάνει έτσι, "μη μιλάς!". Ηλθε τότε ο δόκτωρ Drost - το γραφείο του ήταν υπερυψωμένο για να ελέγχει τους πάντες - και μου λέει: Κάτσε καλά. Θα σου πω μετά (στα γερμανικά), είσαι ο πιο τυχερός! (πάλι στα γερμανικά). Αυτός εδώ δεν θα ζήσει. Του κάνουνε πειράματα με πενικιλίνες. Το μυστικό όπλο των Συμμάχων ήταν οι πενικιλίνες και ψάχνανε και οι Γερμανοί.
Εκαναν πειράματα στην Bayer για να βρούνε κι αυτοί την πενικιλίνη αλλά δεν τα καταφέρανε. Εμένα πάντως η πενικιλίνη με έφερε στη ζωή. Πώς; Συνεχίζω να ζω. Εμεινα οκτώ ημέρες στο νοσοκομείο. Το τραύμα δεν έκλεινε. Πυορροούσε. Ο δόκτωρ Drost με περιποιείτο. Μου έλεγε: "Οχι αυτό το νερό! Θα το βράζεις, αλλιώς το νερό αυτό θα σε σκοτώσει!". Ετσι έκανα έως ότου ήλθαν οι Αμερικάνοι και το πρώτο που μας έφεραν ήταν νερό και τροφές στη μεγάλη αίθουσα. Ηλθα στα πόδια μου λιγουλάκι, αλλά το τραύμα έρρεε, βγήκα όμως έξω με τους άλλους να χτυπήσω τους Γερμανούς. Δεν άντεχα. Οι άλλοι όμως πήραν εκδίκηση. Δέκα μέρες κράτησε το μακελειό. Τους βάζανε έναν έναν στη μέση οι Ρώσοι, κάνανε κύκλο και μετά άρχιζε το ξύλο. Εχετε ακούσει που λένε μπλε μαρέν;..». Ολόκληρη η συνέντευξη είναι συγκλονιστική. Ο Σταθόπουλος ζήτησε σε πέντε ημέρες να με ξαναδεί για συμπληρωματικά στοιχεία. Ελειπα στο εξωτερικό. Δεν πρόλαβα. Πέθανε και η στενοχώρια δεν λέει να με αφήσει. Ολόκληρη η μαρτυρία του μαζί με τις φωτογραφίες του Γιώργου Πηλιχού θα περιληφθούν σε ειδική έκδοση.

Μπιρκενάου
Η άγνωστη εξέγερση των ελλήνων

«Σαν Ελληνας είμαι υπερήφανος γιατί Ελληνες οργάνωσαν αυτήν την επανάσταση» γράφει στα απομνημονεύματά του ο Χάιντς Κούνιο από τη Θεσσαλονίκη, ο οποίος σε ηλικία 15 ετών οδηγήθηκε στο Αουσβιτς όπου και κρατήθηκε ως το τέλος του πολέμου με τον αριθμό 109565. Τον Οκτώβριο του 1944, στο στρατόπεδο Αουσβιτς ΙΙ (Μπιρκενάου) εκδηλώθηκε εξέγερση κρατουμένων της ομάδας Sfnderkommando (περί τους 1.000, οι περισσότεροι Ελληνες, αλλά και αρκετοί Ρώσοι), με αφορμή τη θανάτωση αρχικά 200 κρατουμένων και στη συνέχεια, όπως προκύπτει από σημείωμα της 7ης Οκτωβρίου 1944, άλλων 700 μελών της ομάδας. Το σύνθημα της εξέγερσης ήταν:
«Δεν επιθυμούμε να πεθάνουμε χωρίς αντίσταση. Ο κόσμος πρέπει να μάθει για τα εγκλήματα των SS διά μέσου του θανάτου στον οποίο είμαστε καταδικασμένοι». Η εξέγερση απέτυχε γιατί έγινε, χωρίς καλή προετοιμασία, την ώρα του φαγητού που υποτίθεται ότι οι κρατούμενοι ήταν σε θέση να «καθαρίσουν» τους λιγοστούς σκοπούς. Κάποιος όμως φαίνεται ότι είχε προδώσει το σχέδιο και οι SS, αντί να βρίσκονται στην τραπεζαρία, δεν είχαν φύγει. Ωστόσο, με το σφύριγμα του συνθήματος η έκρηξη έγινε και οι ζημιές ήταν τόσο μεγάλες ώστε για πολύ καιρό τα κρεματόρια έμειναν αχρησιμοποίητα. Ολοι οι κρατούμενοι πέθαναν. Ο ηρωισμός τους όμως έγινε παράδειγμα για τους υπολοίπους στον αγώνα κατά τωνναζιστών. Η μικρή Ελλάδα είχε ακόμη μία φορά δείξει στον κόσμο ότι γεννά ήρωες...

Αουσβιτς,
το στρατόπεδο του θανάτου

Οδοιπορικό σε έναν από τους πιο φριχτούς τόπους της Γης με αφορμή την 27η Ιανουαρίου, Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος Τρόμος και φρίκη: οι λέξεις αυτές ταιριάζουν όχι μόνο στις μαρτυρίες από τις αφηγήσεις των διασωθέντων αλλά και στο τι αισθάνεται ο σημερινός επισκέπτης του Αουσβιτς. Λέγεται ότι από το 1944 οι Σύμμαχοι γνώριζαν τι γινόταν στα στρατόπεδα του θανάτου από μέλη της πολωνικής αντίστασης. Από τον Ιούνιο ήδη του 1944 οι εβραϊκές οργανώσεις ζητούσαν από τους Συμμάχους να βομβαρδίσουν το Αουσβιτς-Μπιρκενάου.
Ισως να είχαν διαφύγει κάμποσες χιλιάδες τον οικτρό θάνατο και τα βασανιστήρια, έστω κι αν έχαναν τη ζωή τους τελικά με τους βομβαρδισμούς. Επειδή όμως όλα όσα συνέβαιναν εκεί ακούγονταν υπερβολικά, οι Σύμμαχοι επέλεξαν να μη βομβαρδίσουν τα στρατόπεδα για να διαπιστώσουν τι πραγματικά διαδραματιζόταν μέσα σε αυτά. «Βλέπαμε τα αεροπλάνα των Εγγλέζων και των Αμερικανών να πετούν από πάνω μας και ούτε μία βόμβα! Ελπίζαμε, μα τίποτε... Μας είχε ξεχάσει ο Θεός, μας είχαν ξεχάσει κι οι άνθρωποι» αφηγείται διασωθείσα. Το κρύο, η έλλειψη φαγητού και οι αρρώστιες θέριζαν όσους δεν οδηγούνταν αμέσως στον θάνατο (γυναίκες, κυρίως, μικρά παιδιά και γέροντες) και κρίνονταν ικανοί για εργασία. Αλλά και αυτοί με την παραμικρή αφορμή, επειδή έπιασαν από κάτω ένα τσιγάρο ή γιατί χρειάστηκε τη συγκεκριμένη στιγμή να πάνε στην τουαλέτα, εκτελούνταν επί τόπου. Αλλοι, προκειμένου να λυτρωθούν, έτρεχαν να πέσουν πάνω στα ηλεκτροφόρα σύρματα. Και τους άφηναν για να τους συλλάβουν την τελευταία στιγμή οδηγώντας τους στο κτίριο του θανάτου, όπου υπέκειντο σε σκληρά βασανιστήρια προτού τους εκτελέσουν. Στους τοίχους υπάρχουν ακόμη σήμερα τα σημάδια από τα νύχια των θυμάτων που απεγνωσμένα έψαχναν τρόπο να διαφύγουν. Οταν οι κρατούμενοι προς τον θάνατο ήταν 50-100, τους ζητούσαν να γδυθούν και τους άφηναν να περάσουν σ' ένα μικρό διπλανό δωμάτιο. Τους εκτελούσαν έναν έναν και κατόπιν από την πίσω πόρτα τούς οδηγούσαν κατευθείαν στο κρεματόριο. Οταν ήταν ακόμη λιγότεροι, δεν χαλάλιζαν ούτε σφαίρες. Τους έβαζαν ζωντανούς στους φούρνους, όπως τον μικρότερο γιο της οικογένειας των Ρότσιλντ. Οι κραυγές πόνου έσκιζαν τον αέρα. Τα κρεματόρια δεν έπαψαν να λειτουργούν από την ημέρα που τέθηκαν σε λειτουργία ούτε μέρα ούτε νύχτα, ακόμη κι όταν έβρεχε ή χιόνιζε. Homo homini lupus... Η περιοχή του Αουσβιτς δεν επελέγη τυχαία. Οπως κατέθεσε στη δίκη του ο διοικητής του στρατοπέδου Ρούντολφ Χες, «το θέρος του 1941, δεν μπορώ να θυμηθώ το ακριβές χρονικό σημείο, διατάχθηκα ξαφνικά να παρουσιασθώ στον αρχηγό των Ες Ες στο Βερολίνο. Αντίθετα προς τα ειωθότα, μου δήλωσε άνευ παρουσίας υπασπιστού τα εξής: ο Φύρερ διέταξε την οριστική λύση του εβραϊκού ζητήματος και εμείς, τα Ες Ες, πρέπει να εκτελέσουμε τη διαταγή αυτή. Οι υφιστάμενες υπηρεσίες εξόντωσης στην Ανατολή δεν είναι σε θέση να εκτελέσουν τις σκοπούμενες ενέργειες μεγάλης κλίμακας. Ως εκ τούτου, όρισα για τον σκοπό αυτόν το Αουσβιτς, αφενός λόγω της ευνοϊκής θέσης από απόψεως συγκοινωνιακής τεχνικής, αφετέρου επειδή η περιοχή εκεί είναι δυνατόν να περιφραχθεί και να καμουφλαρισθεί εύκολα...». Αυτό εξηγεί και το γιατί οι Σύμμαχοι άργησαν να εντοπίσουν το Αουσβιτς, το οποίο εντελώς τυχαία κάποιος αμερικανός πιλότος φωτογράφισε πετώντας προς Γερμανία. Στη λύση με τα αέρια κατέληξε ο Αντολφ Αϊχμαν, διευθυντής Ασφαλείας του Ράιχ, «ως τη μέθοδο με τα περισσότερα πλεονεκτήματα». Αμέσως μετά, σε μυστική σύσκεψη τον Ιανουάριο του 1942 σε προάστιο του Βερολίνου, ο Χάινριχ Μύλερ, διευθυντής της Γκεστάπο, έβαλε σε εφαρμογή το «σχέδιο τελικής λύσης του εβραϊκού ζητήματος» δίνοντας εντολή «να χτενιστεί η Ευρώπη από τα δυτικά στα ανατολικά».

Της Φωτεινή Τομαή, προϊσταμένης της Υπηρεσίας Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου του υπουργείου Εξωτερικών. Από το "BHMA της Κυριακής", 27 Ιανουαρίου 2008

Τα απλά μαθήματα πρωταθλητισμού του «Ρίμπο»

Tο χαρακτηριστικότερο παράδειγμα ποδοσφαιριστή που μεταμόρφωσε ομάδα είναι ο Ντιέγκο Μαραντόνα. Ο ερχομός του στη Νάπολι είναι σημείο αναφοράς: η ομάδα ορίζεται, υπάρχει, δημιουργεί ιστορία πριν και μετά τον Ντιέγκο. Οταν έφυγε τοποθετήθηκε σε κεντρικό σημείο του λιμανιού μια πλακέτα που έγραφε ότι «ήταν ο μόνος που στα 2.300 χρόνια της ιστορίας του τόπου κράτησε τις υποσχέσεις που έδωσε στον κόσμο». Ο Μαραντόνα υπήρξε σαφώς ο ηγέτης που η ομάδα έψαχνε, όμως η αλήθεια είναι ότι η μεταμόρφωση της Νάπολι του πήρε καιρό: τον πρώτο χρόνο, μολονότι ο Αργεντινός σταρ έκανε μεγάλα ματς, η Νάπολι δεν κατάφερε να ξεκολλήσει από τη μέση της βαθμολογίας. Το πέτυχε όταν ήρθαν ο Μπρούνο Τζιορντάνο, ο Μπάνι, ο Καρέκα, ο Γκαρέλα κι όταν μεγάλωσε ο Τσίρο Φεράρα, ο Ντι Νάπολι και οι υπόλοιποι.

Ηγέτες

Εχω δει πολλούς καλούς ποδοσφαιριστές να παίρνουν από το χέρι ομάδες. Δεν έχω δει κανένα να κάνει αυτό που κάνει φέτος ο Ριβάλντο στην ΑΕΚ: η πληθωρικότητα της παρουσίας του δεν περιορίζεται μόνο σε καλές εντός αγωνιστικού χώρου εμφανίσεις, αλλά σε κάθε τομέα. Ο «Ρίμπο» χρεώθηκε την ΑΕΚ με έναν τρόπο που κανείς άλλος ποδοσφαιριστής δεν το έχει κάνει για ομάδα.

Δηλώσεις

Διαβάζω τις δηλώσεις του από το καλοκαίρι, όταν και υπέγραψε. Στην Ελλάδα της απόλυτης μπουρδολογίας ο «Ρίμπο» μετράει τα λόγια του και δεν τα ξοδεύει χωρίς λόγο. Το καλοκαίρι τόνιζε τις ικανότητες και την εμπειρία των συμπαικτών του, προσδιορίζοντας συγχρόνως τον στόχο, που είναι το πρωτάθλημα. Αφηνε να φανεί ότι αυτός ξέρει το πώς γίνεται ο πρωταθλητισμός κι ότι έχει τον τρόπο. Ο Ριβάλντο δεν έφερε στην ΑΕΚ μόνο κλάση, εγωισμό και θέληση -κυρίως έφερε γνώση, μια γνώση που δημιουργεί ηρεμία και σιγουριά. Οταν ξεκίνησε το πρωτάθλημα δεν έκανε καμία αναφορά στην απόδοσή του και δεν μίλησε για το πώς ή το με ποιους διευκολύνεται να παίζει. Στον Ολυμπιακό το είχε κάνει δύο φορές -στην ΑΕΚ ποτέ, γιατί κατάλαβε ότι μια τέτοιου είδους συζήτηση η «Ενωση» δεν μπορεί να την αντέξει. Ο Ριβάλντο, ακόμα κι όταν δυσφορούσε στο πλάι, καταλάβαινε ότι δεν υπάρχει λόγος έκφρασης της αντίρρησής του: άφησε τον χρόνο να δουλέψει γι' αυτόν.

Ρητορική

Ο Ριβάλντο οδηγεί την ΑΕΚ πρώτα με τη ρητορική του και μετά με την αγωνιστική κλάση του. Στον Ολυμπιακό ήταν ακριβοθώρητος και οι δημόσιες εμφανίσεις του προκαλούσαν πανικούς: ποιος ξέχασε την επίθεση στον Μπάγεβιτς ή τον Σόλιντ; Στην ΑΕΚ αντιθέτως μιλά σχεδόν κάθε Κυριακή. Λέει «μπράβο» στην εξέδρα, γιατί ξύπνησε την ομάδα. Δηλώνει πως δεν θέλει ένα, αλλά δύο πρωταθλήματα με την «Ενωση», ισχυρίζεται ότι το πρωτάθλημα δεν κρίνεται στα ντέρμπι, αλλά στην προσοχή που ο διεκδικητής του δείχνει στα ματς με τους μικρότερους. Κυρίως ο «Ρίμπο» -και σε αυτό έχει αποδεχτεί πραγματικά καταπληκτικός- τραβάει την προσοχή των αντιπάλων του πάνω του και αφήνει την ομάδα ήρεμη και μακριά από εντάσεις. Ο Σωκράτης Κόκκαλης π.χ. δεν βγήκε να απαντήσει στον Ακη Ζήκο ή τον Τραϊανό Δέλλα για τα όσα είπαν για τους διαιτητές, όμως δεν απέφυγε τον πειρασμό να ζητήσει από τους παίκτες του Ολυμπιακού να μην αφήσουν τον Ριβάλντο να πανηγυρίσει τον τίτλο. Η ΑΕΚ βλέπει ως ανταγωνιστές τον Ολυμπιακό και τον ΠΑΟ, οι άλλοι βλέπουν τον «Ρίμπο». Ξέρω πολλούς «άρρωστους» που δεν θέλουν να κατακτήσει η ΑΕΚ το πρωτάθλημα. Οι ίδιοι όταν η συζήτηση πάει στον Βραζιλιάνο μαλακώνουν. Ο Ριβάλντο, όπως όλοι οι μεγάλοι παίκτες, δεν έχει εχθρούς. Ο ΠΑΟ κι ο Ολυμπιακός έχουν και μάλιστα πολλούς.

Συμπάθεια

Ο Ριβάλντο «παίζει» ωραία το χαρτί της προσωπικής συμπάθειας σε ένα χολερικό πρωτάθλημα. Τον προσέχουν οι αντίπαλοι και τον σέβονται οι διαιτητές -κι αυτό για παίκτη της ΑΕΚ τα τελευταία χρόνια είναι μοναδικό, ρωτήστε όχι μόνο τον Ντέμη Νικολαΐδη ή τον Βασίλη Τσιάρτα, αλλά και τον Νίκο Λυμπερόπουλου. Το κυριλίκι που βγάζει η συμπεριφορά του είναι μια από τις βασικές αιτίες που τα φετινά ματς της ΑΕΚ δεν γίνονται φαρ ουέστ: οι πιο πολλοί αντίπαλοί του, Ελληνες και ξένοι, όταν τον βλέπουν να σκίζεται στο γήπεδο, να γυρνάει στα κόρνερ ή να κατεβαίνει πίσω από τη σέντρα για να πάρει μπάλα και να ανοίξει την αντεπίθεση, θέλουν απλώς να του σφίξουν το χέρι. Ο φετινός Ριβάλντο, πιο αργός και σίγουρα λιγότερο εκρηκτικός, έχει κάτι το συγκινητικά ανθρώπινο: αν είσαι φίλαθλος, υποκλίνεσαι στη μεγαλοπρέπεια του εγωισμού του, παθιάζεσαι με τη θέλησή του. Σαφώς και τα παιγνίδια του δεν είναι τα καλύτερα της καριέρας του, σίγουρα μόνο στο ελληνικό πρωτάθλημα μπορεί να κάνει το κατιτίς παραπάνω, δεν χωρά αμφιβολία ότι καμιά φορά κάνει και το παιγνίδι της ΑΕΚ προβλέψιμο, όμως όλα αυτά μπροστά στο χάρισμα του ανθρώπου μικρή σημασία έχουν. Το φετινό πρωτάθλημα χωρίς τη συγκινητική προσπάθεια του «Ρίμπο» δεν θα υπήρχε. Το παραεμπόριο των διαιτητικών λαθών δεν μπορεί να ονομάζεται «αγώνες ποδοσφαίρου», είναι κάτι άλλο. Ας πούμε ένας ύμνος στο νταραβέρι...

Ασυνειδησία

Θα τα καταφέρει ο «Ρίμπο»; Δύσκολα. Ο Ολυμπιακός κι ο ΠΑΟ έπρεπε να έχουν τουλάχιστον δύο βαθμούς λιγότερους: μην ανησυχείτε, χάρη στη γενικότερη οπαδική, διοικητική και δημοσιογραφική ασυνειδησία θα σπρωχτούν κι άλλο. Αλλά ο «Ρίμπο» θα δώσει τις καθαρές μάχες του κι αυτό έχει αξία…

Του Αντώνη Καρπετόπουλου από την SportDay της Τρίτης, 29 Ιανουαρίου 2008

Δεν πίστευε ποιος τον «κάρφωσε»!

Ηταν μια από τις πιο δυνατές ομάδες στην Ανατολική Γερμανία και η κυρίαρχος της «από εκεί» μεριάς, όπως την έλεγαν οι δυτικοί. Η Ντιναμό Βερολίνου δεν ήταν απλώς μια ομάδα με ποδοσφαιρικές ικανότητες, αλλά και δυνάστης. Ενας σύλλογος που είχε την εύνοια του προέδρου της χώρας, Εριχ Χόνεκερ. Η Ντιναμό είχε… αφεντικό τη διαβόητη Στάζι, δηλαδή τη μυστική υπηρεσία της χώρας, που φυσικά ήταν η απόλυτη κυρίαρχος πάνω στις ζωές των ανθρώπων. Τον καιρό που το τείχος διαιρούσε τη Γερμανία, οι πολίτες στην ανατολική πλευρά είχαν το ποδόσφαιρο πολύ πίσω στις προτεραιότητές τους. Τέταρτη ακόμα και πέμπτη επιλογή, μια και ο στίβος, η κολύμβηση και η γυμναστική αποτελούσαν τα μεγάλα «όπλα» του καθεστώτος για καταξίωση.

Οχι πως το ποδόσφαιρο δεν είχε τους δικούς του υποστηρικτές, κυρίως την εποχή που η εξαιρετική ομάδα του Μαγδεμβούργου με τους Σπαρβάσερ, Πομερένκε και Στράιχ κατάφερνε να κοντράρει στα ίσα την Μπάγερν του Μπεκενμπάουερ και έφτανε έως την κατάκτηση ενός ευρωπαϊκού τροπαίου. Με τη νίκη επί της Μίλαν του Τζιάνι Ριβέρα στον τελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων το 1974, το Μαγδεμβούργο κατάφερνε να συγκεντρώσει τα φώτα της δημοσιότητας, όμως η Ντιναμό Βερολίνου είχε το πάνω χέρι διαχρονικά, κατακτώντας δεκατέσσερις φορές τον τίτλο. Μάλιστα, την εποχή που η Ντιναμό Δρέσδης έδινε δυναμικό «παρών» και απειλούσε την κυριαρχία της συνονόματης ομάδας του Βερολίνου, η Στάζι έβρισκε τον τρόπο για να μπλοκάρει τα ατού των αντιπάλων! Η μυστική αστυνομία εξέδιδε εντάλματα σύλληψης για ανάκριση όλων των επικίνδυνων παικτών της Δρέσδης (όπως ο περίφημος Ματίας Ζάμερ) την παραμονή κάθε κρίσιμου ματς μεταξύ των δύο συλλόγων και τους άφηνε ελεύθερους μετά τη λήξη! Αυτό έγινε ούτε λίγο ούτε πολύ έξι φορές πριν από καθοριστικής σημασίας ματς μεταξύ των δύο αντιπάλων. Ο Ζάμερ, που κατέκτησε και τη Χρυσή Μπάλα το 1996, ήταν ο πρώτος που το κυκλοφόρησε ως είδηση στη Δύση και μάλιστα λίγο καιρό πριν πέσει το τείχος!

Ο Χόνεκερ έβλεπε την Ντιναμό Βερολίνου ως τη μοναδική αληθινά μεγάλη έκφραση των ιδεών του καθεστώτος. Ποτέ δεν τον συγκίνησαν ούτε οι καλές πορείες άλλων συλλόγων ούτε το κοινό που τις ακολουθούσε. Εκτός του Μαγδεμβούργου έφτασαν σε τελικό του Κυπελλούχων τόσο η Λοκομοτίβ Λειψίας (το 1987 στην Αθήνα κόντρα στον Αγιαξ του Φαν Μπάστεν) όσο και η Καρλ Τσάις Ιένα (το 1981 απέναντι στην Ντιναμό Τιφλίδας στο Ντίσελντορφ), αλλά αυτό δεν ανέβασε τις μετοχές τους στην υπόληψη του ηγέτη της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας, όπως προτιμούσαν να αναφέρεται το πλήρες όνομα της χώρας. Ο Μάνφρεντ Εβαλντ, ο γραμματέας αθλητικού σχεδιασμού του καθεστώτος και πανίσχυρος ηγέτης στο αθλητικό κομμάτι της χώρας, πήρε το 1966 την εντολή να φτιάξει μία καινούργια πρώτη κατηγορία στο πρωτάθλημα με μετονομασίες συλλόγων που δεν θα αγωνίζονταν σε άλλο άθλημα, παρά μόνο στο ποδόσφαιρο. Ανάμεσά τους ήταν η Ντιναμό, που πρόσθεσε το όνομα «Βερολίνου», η Εμπορ Ρόστοκ που έγινε Χάνσα, η Αουφμπάου που μετονομάστηκε σε Μαγδεμβούργο και η Φ.Κ. Λειψίας που έγινε Λοκομοτίβ. Κάθε μικρή ομάδα είχε εντολή να παραχωρεί χωρίς απαιτήσεις όποιον σταρ έβγαζε σε μία από τις μεγάλες, αλλά υπήρξαν και δύο που αγνόησαν τις εντολές του κόμματος. Ο Γιούργκεν Κρόι, τερματοφύλακας της Τσβικάου, δεν δέχτηκε να πάει στη Δρέσδη, στην οποία ήθελαν να τον στείλουν και στην αρχή τιμωρήθηκε με αποκλεισμό από την εθνική ομάδα. Το ίδιο και ο Γκερντ Κίσε της Ρόστοκ, που το κόμμα υπολόγιζε να στείλει για ενίσχυση στην Ντιναμό Βερολίνου. Τη λύση τη βρήκε ο ομοσπονδιακός τεχνικός, Γκέοργκ Μπούσχνερ, ο οποίος έπεισε τον Χόνεκερ για την αναγκαιότητα να παραμένουν μερικοί παίκτες στις μικρές ομάδες για να υπάρχει ανταγωνισμός! Η Στάζι, πάντως, είχε αναλάβει τον δικό της ελεγκτικό ρόλο σε αυτό που λεγόταν «ποδοσφαιρικός ανταγωνισμός». Υπήρχαν κρυφοί πράκτορες σε κάθε σωματείο, που ονομάζονταν Informelle Mitarbeiter, και των οποίων ο ρόλος ήταν αυτός του ρουφιάνου. Ο,τι έπεφτε στην αντίληψή τους έπρεπε να αναφέρεται αμέσως. Η ιστορία του Γκερντ Βέμπερ είναι χαρακτηριστική μίας εποχής πολύ κοντινής, αλλά συνάμα τόσο μακρινής. Αγωνιζόταν στην Ντιναμό Δρέσδης και επίσημα ήταν «πληροφοριοδότης». Το 1980 η Δρέσδη πήγε στο Ενσέντε της Ολλανδίας για ματς του Κυπέλλου ΟΥΕΦΑ με την Τβέντε. Πριν από τη σέντρα τον πλησίασε άνθρωπος της Κολωνίας που πρότεινε συμβόλαια σε αυτόν, αλλά και στους συμπαίκτες του, Ματίας Μίλερ και Πέτερ Κότε, φτάνει να παρέμεναν ζητώντας άσυλο. Ο Βέμπερ έπρεπε κανονικά να μεταφέρει την κουβέντα και στους άλλους και να τους «καρφώσει», αν είχαν στο μυαλό τους να αποστατήσουν. Ζήτησαν χρόνο και επιστρέφοντας στη Δρέσδη, ο Βέμπερ μίλησε στους υπόλοιπους που όμως δεν έμοιαζαν διατεθειμένοι να φύγουν. Τον Βέμπερ τον βασάνιζε η ιδέα και αποφάσισε να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία για να αλλάξει τη ζωή του. Δεν πρόλαβε ποτέ, μια και τον συνέλαβαν μαζί με τους Κότε και Μίλερ και άλλα τρία άτομα τη νύχτα της 29ης Ιανουαρίου του 1981, μία μέρα πριν δοκιμάσει να διαφύγει! Ποιος, όμως, ήταν αυτός που τον «κάρφωσε»; Οσον καιρό έμεινε στη φυλακή, περίπου 16 μήνες, βασάνισε το μυαλό του, αλλά δεν έβγαζε άκρη. Οταν έπεσε το καθεστώς Χόνεκερ και οι φάκελοι της Στάζι ήρθαν στη δημοσιότητα, ο Βέμπερ ανακάλυψε πως ο άνθρωπος που τον είχε καταδώσει ήταν η… κοπέλα του! Σε εκείνη είχε πει τα πάντα, αλλά του είχε ξεφύγει της προσοχής πως τη γνώρισε μόλις στρατολογήθηκε από τη μυστική αστυνομία! Και η κοπέλα που φυσικά ήταν υψηλόβαθμο στέλεχος της Στάζι, ξαφνικά βρέθηκε στη ζωή του ώστε να τον διπλοτσεκάρουν!

Το πρωτάθλημα της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας ο Χόνεκερ και η Στάζι το ήθελαν να είναι μόνιμα κούρσα για ένα άλογο. Ο,τι και να έκαναν οι υπόλοιποι, η Ντιναμό Βερολίνου ήταν συνεχώς ευνοημένη. Αν και τη δεκαετία του '70 η Ντιναμό Δρέσδης με πέντε τίτλους και το Μαγδεμβούργο με τρεις μπόρεσαν να ανατρέψουν για λίγο τις ισορροπίες. Η Δρέσδη είχε άλλωστε πάντα φανατικό κοινό με 25.000 κόσμο βρέξει-χιονίσει στις εξέδρες, σε αντίθεση με τους 10.000 που με τη βία μάζευε η Ντιναμό Βερολίνου. Εκείνο που πλήρωσε μετά το 1989 ήταν η αμαρτωλή σχέση της με το καθεστώς και κατρακύλησε κατηγορίες. Δέκα χρόνια μετά, το 1999 μπόρεσε να ορθοποδήσει αγωνιζόμενη στην τρίτη κατηγορία του ενωμένου γερμανικού πρωταθλήματος. Εχοντας μετονομαστεί σε Φ.Κ. Βερολίνου, διατηρούσε έναν πυρήνα σκληρών οπαδών που απαίτησαν τότε να επανέλθει το αρχικό όνομά της. Η νοσταλγία για την τότε ομάδα, σε συνδυασμό με την ολοένα αυξανόμενη δυσφορία των πολιτών της πρώην ανατολικής πλευράς για την αντιμετώπισή τους από την κυβέρνηση, δυνάμωσαν τα τελευταία χρόνια την Ντιναμό Βερολίνου, με τη διαφορά πως η Στάζι δεν υπάρχει πια για να τη βοηθήσει να αντιμετωπίζει προνομιακά τους καλύτερους αντιπάλους της.

Του Χρήστου Σωτηρακόπουλου από τη SportDay της Τρίτης, 29 Ιανουαρίου 2008

Τρίτη 29 Ιανουαρίου 2008

Σίριαλ κίλερς

ΤΟ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΕΙΔΗΣΕΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΕΝΑΝ ΑΝΥΠΑΡΚΤΟ ΚΟΣΜΟ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ

Κάθε βράδυ, εκεί, κατά τις οχτώ, η τηλεόραση υποδύεται τη σοβαρή. Ένα σύντομο σήμα-κλιπ με υποβλητική μουσική εφιστά την προσοχή των θεατών στο σημαντικό που οσονούπω θα ακολουθήσει.

Το κεντρικό δελτίο ειδήσεων αρχίζει.

Η οθόνη ανοίγει σε ένα κλινικής καθαρότητας σκηνικό που φιλοδοξεί να υποβάλει εγκυρότητα. Ο παρουσιαστής εμφανίζεται περίφροντις μπροστά στα χαρτιά του. Μόλις μας ανακαλύπτει με το βλέμμα του, η κάμερα τον πλησιάζει και τον καδράρει σε μέσο πλάνο.

Το σκηνικό θα χαθεί έως το τέλος του δελτίου.

Ο τύπος εγκαθίσταται στο σπίτι μας και το γεμίζει ένταση και επιθετικότητα. Φαίνεται ψύχραιμος, αλλά δεν είναι. Η αγωνία για τηλεθέαση είναι ζωγραφισμένη στο γουρλωμένο μάτι του. Τρώγεται μέσα του "τι ψάρια θα πιάσουμε σήμερα". Τα ψάρια είμαστε εμείς.

Γι' αυτό σκίζεται να μας εντυπωσιάσει.

"Η Αθήνα καίγεται" ωρύονται οι τίτλοι, και η οθόνη γεμίζει φλόγες. Ο ανυποψίαστος θεατής αγκιστρώνεται, μα τίποτα το συγκλονιστικό δεν συμβαίνει. Απλώς κάποιοι βάλανε φωτιά στο περιεχόμενο ενός κάδου απορριμμάτων, και ο φακός καδράρει επίμονα τις φλόγες σε φουλ φρέιμ. Παραδίπλα ακριβώς επικρατεί ηρεμία. Οι διαδηλωτές, οι απεργοί, οι αναρχικοί ούτε μάχες άρχισαν ούτε την πόλη καίνε.

Η απάτη είναι προφανής.

Το τηλεοπτικό δελτίο σκοτώνει την είδηση. Ο κόσμος παρουσιάζεται απείρως βιαιότερος και αθλιότερος από όσο πραγματικά είναι, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να τρομοκρατούνται ή να αναισθητοποιούνται.

Η δημοκρατία φαλκιδεύεται.

Το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα του πολίτη στην ενημέρωση καταπατάται, και κάθε έννοια δημοσιογραφικής δεοντολογίας και πρακτικής πάει περίπατο.

Το οντάριο της οθόνης επαίρεται πως είναι δημοσιογράφος.

Κάθε επάγγελμα έχει τις ντροπές του. Όσο υψηλής πνοής και να είναι, πάντα βρίσκονται οι εκ των έσω σκατόψυχοι να το μαγαρίσουν. Κάθε βράδυ κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του προκειμένου να παραπλανήσει τους θεατές.

Το δελτίο είναι εστία αποπολιτισμού και αποβλάκωσης.

Όταν ο παρουσιαστής σέβεται τον καταφανώς ψευδόμενο πολιτικό, υποδεικνύει και στον θεατή να τον σεβαστεί. Όταν υποκλίνεται με δέος στον καλλιτέχνη της πεντάρας, προτρέπει και τον θεατή να υποκλιθεί σε κίβδηλα είδωλα. Ακόμη και οι εκλογές ευτελίζονται σε ψυχαγωγία· την κρίσιμη νύχτα των αποτελεσμάτων επιστρατεύονται διάφοροι "αστείοι" να πουν "αστεία" για να αποπολιτικοποιήσουν την ατμόσφαιρα.

Στις καλές εποχές για τις κυκλοφορίες των εφημερίδων είναι ζήτημα αν οι αγοραστές έφταναν το 20% του πληθυσμού· ήταν οι πιο μορφωμένοι και αυτοί που ενδιαφέρονταν άμεσα για τις πολιτικές ζυμώσεις και την τρέχουσα επικαιρότητα. Οι υπόλοιποι Έλληνες παρακολουθούσαν από κάποια απόσταση τις περίπλοκες πολιτικές διεργασίες και τα κοινωνικά συμβάντα· συζητούσαν μόνο αυτά που ενδιέφεραν τους ίδιους και τον στενό κύκλο τους.

Είχαν μια περιορισμένη, αλλά σαφή εικόνα.

Σήμερα η "πληροφόρηση" φτάνει σε όλα τα σπίτια και αλαλιάζει τους ανθρώπους. Όλα είναι σημαντικά· όλα είναι άξια προσοχής. Δεν πρέπει να τους διαφύγει ούτε καν "ο κρότος που ακούστηκε τη νύχτα έξω από μια πολυκατοικία της Γλυφάδας". Μπορεί να μην ήταν τίποτα, αλλά πρέπει να το ξέρουν· δεν πήγε τζάμπα εκεί το συνεργείο και εξομολόγησε τον κόσμο της γειτονιάς που δεν είχε τι να πει.

Πρόκειται για απροκάλυπτη επίθεση εναντίον της κοινής λογικής.

Φτάσαμε στο κωμικοτραγικό οι εθισμένοι τρόφιμοι των οίκων ευγηρίας να μην πάνε για ύπνο αν πρώτα δεν ακούσουν τον καιρό της άλλης μέρας.

Και τίποτα δεν είναι δωρεάν.

Το δελτίο κλέβει τον χρόνο σας για να τον πουλήσει στους εμπόρους προϊόντων και υπηρεσιών. Ζήτημα είναι αν σας ενημερώνει για τις τρεις από τις δέκα ειδήσεις που πρέπει να μάθετε· και ευχαριστημένοι να είστε.

Ο συλλογισμός τους είναι απλός: αν δεν ξέρετε τι συμβαίνει, δεν μπορείτε να ξέρετε τι σας κρύβουν.

Για παράδειγμα, στις φυλακές της Τουρκίας υπάρχουν πάνω από 60.000 πολιτικοί κρατούμενοι, και τους τελευταίους μήνες οι νεκροί από απεργία πείνας ξεπέρασαν τους 100. Όταν στη χώρα μας βιώναμε τη βαρβαρότητα της δικτατορίας, εκλιπαρούσαμε τα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης να υψώσουν φωνή διαμαρτυρίας. Τώρα εμείς θάβουμε αδιάντροπα την κτηνωδία του τούρκικου καθεστώτος. Σε κανένα τηλεοπτικό δελτίο της αποχαυνωμένης δημοκρατίας μας δεν γίνεται αντικείμενο ρεπορτάζ ή συζήτησης. Ενώ η ντόπια λωλή αοιδός που πάει να συσφίξει τις σχέσεις μας με τους απέναντι Οσμανλήδες παίζει σε όλα τα δελτία επί μέρες.

Το άλλοθι των καναλιών είναι οι μετρήσεις τηλεθέασης.

Οι υπεύθυνοι, για να αποφύγουν τις ευθύνες τους έναντι της κοινωνίας, κρύβονται πίσω από διάτρητα ποσοτικά κριτήρια. Η ποιότητα δεν υφίσταται ως έννοια. Ρυθμιστής είναι το χυδαίο "πουλάει" ή "δεν πουλάει".

Κανονικά οι πίνακες τηλεθέασης των ειδήσεων θα έπρεπε να διαβάζονται από το τέλος. Τα πρώτα δελτία είναι και τα χειρότερα. Και αριθμητικά περισσότερους εξαπατούν και βρήκαν τρόπο να εκμαυλίζουν τον κόσμο. Εν προκειμένω το αγοραίο είναι προτιμότερο του ύπουλου καθωσπρεπισμού. Έτσι κι αλλιώς τα ίδια περιττώματα σερβίρουν· η μόνη διαφορά είναι σκέτα ή σε σελοφάν.

(Τελευταίως κάποιοι πονηροί, που οσφραίνονται την αγανάκτηση του κόσμου για τα δελτία-σόου της ιδιωτικής τηλεόρασης, προσπαθούν να μας στρέψουν στην "ευπρέπεια" των δελτίων της κρατικής.

Άλλη μπλόφα.

Τα κρατικά κανάλια ελέγχονται ασφυκτικά από την εκάστοτε εξουσία· οι ειδήσεις και οι ενημερωτικές εκπομπές αναπαράγουν επακριβώς την κυβερνητική γλώσσα. Αν είναι πιο συγκρατημένα σε εντυπωσιασμούς και τρικ, είναι γιατί έχουν άλλη τροφό· αντί να κυνηγάνε διαφημίσεις, βυζαίνουν τον κρατικό κορβανά.

Αλλά είναι εξίσου αναξιόπιστα.

Αν περιμένεις την αλήθεια από κρατικό κανάλι, είναι σαν να περιμένεις από κάποιον υπουργό να ομολογήσει αυθορμήτως τα λάθη, τις κομπίνες και τις λοβιτούρες του.)

Το τηλεοπτικό δελτίο ειδήσεων δημιουργεί έναν ανύπαρκτο κόσμο καταστρέφοντας τον πραγματικό.

Χωρίς τη συνεργία του, η μεγάλη ληστεία 1.500.000 Ελλήνων στο Χρηματιστήριο θα ήταν αδύνατη. Επί χρόνια έθιζε τον κόσμο στην ιδέα του τζόγου με την παρουσίαση κάθε βράδυ του δείκτη τιμών. Γιατί 10.000.000 Έλληνες έπρεπε να γνωρίζουν τη μετοχική αξία των εταιρειών· ας δείχνανε την τιμή του ψωμιού.

Το Χρηματιστήριο μπήκε στη ζωή ανθρώπων που δεν είχαν την παραμικρή ιδέα περί τίνος πρόκειται. Προκλήθηκε η εντύπωση ότι ξημέρωσε ο κόσμος του "λαϊκού καπιταλισμού", κατά την άθλια μεγαλοστομία του καθ' ύλην αρμόδιου υπουργού. Αυτοί που ενημέρωναν τον κόσμο, αυτοί και τον σύρανε ανυπεράσπιστο στο σφαγείο. Αλλά ουδείς από αυτούς οδηγήθηκε με τη σειρά του στον χώρο που προορίζεται για τους κοινούς απατεώνες· ο τηλεπαρουσιαστής, συμμέτοχος και συνένοχος στο κακούργημα, συνέχισε ανενόχλητος την "αντικειμενική" ενημέρωση.

Η αληθινή είδηση είναι συνείδηση.

Αλλά το δελτίο είναι έτσι φτιαγμένο ώστε ο θυμός του μέσου πολίτη για τα όσα καθημερινώς υφίσταται να φουντώνει και να καταλαγιάζει κατά τη διάρκειά του.

Μια ευνομούμενη πολιτεία που αρνείται να υποθάλπει την παραπληροφόρηση θα είχε προ πολλού αφαιρέσει από το τηλεοπτικό πρόγραμμα κρατικών και ιδιωτικών καναλιών τα δελτία ειδήσεων.

Για την ενημέρωση του κοινού της τηλεόρασης αρκεί κάποιος με σωστή άρθρωση να κάνει μια γρήγορη ανάγνωση των πρωτοσέλιδων του τύπου. Όποιος τηλεθεατής ενδιαφέρεται για περισσότερα δεν έχει παρά να αγοράσει την εφημερίδα της αρεσκείας του.

Κάντε κάτι.

Γράψτε στο βίντεο ένα οποιοδήποτε τηλεοπτικό δελτίο ειδήσεων και δείτε το μετά από λίγες μέρες. Τίποτα δεν θα ισχύει από όσα τρομερά θα έχετε καταγράψει.

"Η βλακεία τους είναι εφάμιλλη της κακοπιστίας τους".*

........................................

* Ρολάν Μπαρτ, "Μυθολογίες", Εκδόσεις Ράππα.

Του Διονύση Χαριτόπουλου από "ΤΑ ΝΕΑ" του Σαββάτου, 14 Δεκεμβρίου 2002

Σάββατο 26 Ιανουαρίου 2008

H αναμέτρηση δύο διαφορετικών κόσμων

Η Χάβαντ έχει ιδρυθεί το 1883, δηλαδή εννιά ολόκληρα χρόνια πριν από τη Λίβερπουλ και το 1998 ενώθηκε με τη Γουοτερλούβιλ, που δημιουργήθηκε το 1905, για να φτιάξουν αυτό το σωματείο που απόψε θα ζήσει την κορυφαία στιγμή του.

Το πόσο πολύ έχει αλλάξει το ποδόσφαιρο δεν μπορεί να αντικατοπτριστεί πιο σωστά από τη διαφορά στο status αυτών που θα έρθουν πρόσωπο με πρόσωπο σήμερα στο «Ανφιλντ» για τον τέταρτο γύρο του αγγλικού Κυπέλλου. Τη στιγμή που ο Στίβεν Τζέραρντ παρκάρει κάθε μέρα ένα από τα πολυτελή αυτοκίνητά του στο προπονητικό κέντρο του Μέλγουντ, ο σταρ της Χάβαντ, ο Ρίτσαρντ Πακέτ, ήδη από πολύ νωρίτερα πηγαίνει με το μετρό στο σχολείο που εργάζεται ως επιστάτης, κοντά στο «Γουέμπλεϊ»!

Ο ένας από τη στιγμή που πατά το πόδι του έξω από το τζιπ έχει ήδη βγάλει σαράντα λίρες, τη στιγμή που για τον άλλο αυτό το ποσό αντιστοιχεί στο ετήσιο κόστος χορηγίας του αν θέλει κάποιος να βοηθήσει την ομάδα! Η Χάβαντ συμμετέχει στην αντίστοιχη έβδομη κατηγορία του αγγλικού πρωταθλήματος, την ώρα που η Λίβερπουλ έχει κατακτήσει επτά φορές το Κύπελλο, 18 το πρωτάθλημα, πέντε Κύπελλα πρωταθλητριών και τρία Κύπελλα ΟΥΕΦΑ. Ομως, η μία χρωστά μόλις κάποιες χιλιάδες λίρες που θα βγουν από την ξέφρενη κούρσα στο φετινό Κύπελλο και θα μείνουν και κέρδη για τα επόμενα χρόνια, όταν η άλλη από χτες έχει ακόμα ένα τεράστιο χρέος γύρω από τον λαιμό της που ακουμπά τις 350 εκατ. λίρες!

Η μία διαθέτει μόλις 150 κατόχους διαρκείας (και πάλι κάνετε μία σύγκριση με την Ελλάδα) και η άλλη σχεδόν 25.000. Η Λίβερπουλ πληρώνει για αμοιβές στους παίκτες της από 20.000 έως 120.000 την εβδομάδα και η Χάβαντ μάξιμουμ 500 λίρες και όλοι οι ποδοσφαιριστές της κάνουν και μία δουλειά. Κάποιοι όπως ο Πακέτ πέρασαν από επαγγελματικά σωματεία (την ΚΠΡ, την Μπέντφορντ), αλλά δεν τα κατάφεραν και προτίμησαν να αγωνίζονται κάπου ερασιτεχνικά μέχρι να δουν αν υπάρχει κάποιο φως στο τούνελ.

Η Χάβαντ ταξιδεύει με νοικιασμένο πούλμαν που πρόσφερε ένας οπαδός της ομάδας ως χορηγία, και της Λίβερπουλ, αν αγωνιζόταν εκτός έδρας σε αυτό το ματς, οι σταρ της θα ταξίδευαν στο γειτονικό Πόρτσμουθ με το αεροπλάνο φυσικά! Υπάρχει μία ολόκληρη λίστα διαφορών ανάμεσα στην καθημερινότητα όσων απαρτίζουν τις δύο ομάδες. Ο Ράφα Μπενίτεθ ξέρει πως αν συνεχιστεί ο πόλεμος που του γίνεται από τους δύο Αμερικανούς ιδιοκτήτες, μπορεί να πάρει το καπελάκι του και να πάει στην Ισπανία με ένα άλλο πανάκριβο συμβόλαιο. Ο Σον Γκέιλ ξέρει πως δύσκολα θα απολυθεί από τη Χάβαντ και Γουοτερλούβιλ, γιατί εκτός από προπονητής βοηθά και στα γραφεία και μεταφέρει τα πράγματα για πλύσιμο μετά τα ματς στο πλυντήριο ενός φίλου του.

Οι παίκτες της ομάδας τον πειράζουν πως ξοδεύει πολλά χρήματα για να βάζει ζελέ στα μαλλιά, ένα προϊόν εταιρείας που ο Φερνάντο Τόρες διαφημίζει και φυσικά δεν το πληρώνει για να το αγοράσει! Οταν η Λίβερπουλ έπαιζε φιλικά ματς το καλοκαίρι, η Χάβαντ άρχιζε το ταξίδι της στο όνειρο με νίκες επί της Μπόγκνορ και της Φλιτ Τάουν, αν και απουσίαζαν κάποιοι βασικοί παίκτες που είχαν πάρει την άδειά τους από την κανονική εργασία τους και έλειπαν σε οικογενειακές διακοπές σε κάποιο ηλιόλουστο μέρος. Τουλάχιστον σε αυτό το κομμάτι στάθηκαν πιο τυχεροί από τους σούπερ σταρ της Λίβερπουλ. Η ένσταση, βέβαια, σε αυτό είναι πως οι μεν πήγαν με πακέτα φτηνών διακοπών στη Μαγιόρκα οι δε όταν κάνουν διακοπές προτιμούν την Καραϊβική ή τα ιδιόκτητα σπίτια τους στα Κανάρια Νησιά και το Ντουμπάι!

Ο αρχηγός της ομάδας είναι δάσκαλος σε δημοτικό σχολείο και λέγεται Τζέιμι Κόλινς. Παίρνει περίπου 5.000 λίρες τον χρόνο από την ομάδα και φυσικά δεν γίνεται σύγκριση με τα χρήματα του Τζέραρντ, αλλά ούτε καν με αυτά του τελευταίου επαγγελματία στο ρόστερ της Λίβερπουλ. Από τους υπόλοιπους της Χάβαντ, ο Τσάρλι Οουτγουέι δουλεύει σε ασφαλιστική εταιρεία, ο Τζόρνταν είναι γυμναστής, ο Γουόρνερ φορτηγατζής και ο γκολκίπερ Σκρίβεν οικοδόμος. Ομως αυτός που ζει ένα όνειρο με ανοιχτά μάτια είναι ο σέντερ φορ και αληθινός σταρ της ομάδας, ο Ρόκι Μπαπτίστ, που είναι ο πιο φανατικός οπαδός της Λίβερπουλ, όπως μαρτυρούν οι συμπαίκτες του. Προσπαθεί αυτές τις μέρες να πάρει άδεια ταξί στο Λονδίνο για να μπορεί να ζήσει, αν και οι πληροφορίες τον θέλουν σύντομα να κάνει το άλμα για επαγγελματική ομάδα. Τα δικά του γκολ πέταξαν έξω τη Σουόνσι και βοήθησαν στους αποκλεισμούς νωρίτερα της Γιορκ και της Νοτς Κάουντι στην πιο ξέφρενη πορεία που έχει κάνει εδώ και χρόνια μία ομάδα από τόσο χαμηλή κατηγορία στον πιο παλιό ποδοσφαιρικό θεσμό.

Το ματς της Λίβερπουλ με τη Χάβαντ θα βάλει στα ταμεία της περίπου 400.000 λίρες αν προκριθεί, όπως είναι το απόλυτα φυσιολογικό. Σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στα χρήματα που χρειάζεται κάθε εβδομάδα για μισθούς και έξοδα η ομάδα του μεγάλου λιμανιού. Αλλωστε μιλάμε για την αναμέτρηση δύο διαφορετικών κόσμων. Αντίθετα, οι περίπου 350.000 λίρες που η ερασιτεχνική ομάδα θα καρπωθεί από αυτό το τέλος -εκτός κι αν συμβεί η μεγαλύτερη έκπληξη όλων των εποχών- της περιπέτειάς της την εξασφαλίζει, όχι μόνο για φέτος αλλά και για δύο σεζόν ακόμα, ώστε να μη χρωστά σε κανέναν. Και αυτό το ενενηντάλεπτο, όπως λέει ο Τόνι Τάγκαρτ, που παίζει αριστερός μπακ και δουλεύει ως οδοκαθαριστής, «θα αποτελέσει για εμάς μία εμπειρία που θα έχουμε να τη διηγούμαστε στα εγγόνια μας μια μέρα. Και μπορεί και να μη μας πιστεύουν...».

Του Χρήστου Σωτηρακόπουλου από tην SportDay του Σαββάτου, 26 Ιανουαρίου 2008

Πέμπτη 24 Ιανουαρίου 2008

Πληρωμένοι έρωτες

Για την προστασία του σύγχρονου καταναλωτή σεξ, μερικές οδηγίες δεν βλάπτουν

Εντάξει, παιδιά, τις δαμάσαμε τις γυναίκες. Όχι ακριβώς εμείς οι ίδιοι· το μαστίγιο που έπεσε πρώτα στις δικές μας πλάτες τις γονάτισε μοιραία κι αυτές.

Τώρα μπορείτε να έχετε στο κρεβάτι σας επί πληρωμή κορίτσαρους που υπό άλλες συνθήκες δεν θα σας έριχναν δεύτερη ματιά. Μπορείτε να φουσκώνετε άνετα το εγώ και τον ανδρισμό σας μπροστά τους· η δική σας τραγωδία έχει το λούστρο της καριέρας.

Εμπρός, παιδιά.

Η ελεύθερη αγορά έχει χάρες. Το έδεσμα που προσφέρεται σήμερα σε απίθανη ποσότητα και ποικιλία είναι το σεξ.

Η Αθήνα έγινε ένα τσαλακωμένο κρεβάτι.

Ανέκαθεν οι όμορφες είχαν επίγνωση ότι "κάθονται σε χρυσωρυχείο" και αρκετές δεν δίσταζαν να το εκμεταλλευτούν. Σήμερα η προσφορά έχει καταρρίψει κάθε ιστορικό προηγούμενο· το ανθρώπινο σώμα πουλιέται ανοιχτά σε όλες τις εκδοχές και για όλα τα γούστα. Από εδώ ξεφωλιάζουν και τα γνωστά ανέκδοτα για τις ξανθές. Το πρώτο μέλημα του κοριτσιού που κρέμασε την ντροπή του και βγήκε στο μεϊντάνι είναι να μιμηθεί τα πρότυπα· ξανθιά; ξανθιά· όλα έξω; όλα έξω· προσαρμόζει τη σκευή της στα γούστα του πελάτη.

Τα θέλγητρα του πληρωμένου έρωτα είναι γνωστά:

Ευκολία. Υποταγή. Ποικιλία.

Εννοείται πως δεν πρέπει να ελπίζετε σε μεγάλες συγκινήσεις, όσα κι αν ξοδέψετε. Το "πληρωμένο" παραμένει πάντα υποκατάστατο της γνήσιας ερωτικής επαφής δύο ανθρώπων που καίγονται ο ένας για τον άλλον. Το πολύ να πέσετε σε καμιά διαολεμένη τσαχπίνα που θα σας πείσει ότι τέτοιον "άντρα" δεν ξανασυνάντησε ποτέ στη ζωή της.

Πάντως, για την προστασία του σύγχρονου καταναλωτή σεξ, μερικές οδηγίες δεν βλάπτουν.

Κατ' αρχάς ξεχάστε τους απηρχαιωμένους οίκους ανοχής, κοινώς μπουρδέλα. Οι καλές δεν είν' εκεί. Η σύγχρονη προσφορά σεξ έχει διασπαρεί και μας γαργαλάει από παντού.

Και πρώτα από το καθωσπρέπει σπίτι μας.

Αν τα οικονομικά σας είναι περιορισμένα, εν όψει καλύτερων ημερών μπορείτε να θυμηθείτε τη νεανική σας "δεξιοτεχνία", όπως και πολλοί άλλοι μερακλήδες ή καταπιεσμένοι σύζυγοι, με την ευγενική συμπαράσταση του Φίλμνετ· μόλις καθιέρωσε τις μεταμεσονύχτιες τσόντες, αυξήθηκαν κατακόρυφα οι συνδρομητές. Ακόμη μεγαλύτερες επιλογές, για τους πιο προχωρημένους, παρέχει το Ίντερνετ σε πλανητική σύνδεση.

Αν δεν είστε συνδρομητής σε κανένα από τα δύο, υπάρχει πάντα η τηλεόραση· το πιπεράτο θέαμα που παρουσιάζουν οι κάθε λογής νόστιμες στα ιδιωτικά κανάλια είναι αρκούντως διεγερτικό.

Πρόσφατα οι Ιταλίδες πορνοστάρ διαμαρτυρήθηκαν δημοσίως για το προκλητικό ντύσιμο των παρουσιαστριών της τηλεόρασης· ανταγωνίζονται αθέμιτα τις επαγγελματίες, καθώς προσφέρουν το θέαμα δωρεάν. Η Ελλάδα, ως χώρα πιο ανεκτική, δεν αντιμετωπίζει παρόμοια διαβήματα· αν και το ντόπιο τηλεθέαμα θα έκανε τις γειτόνισσες να κατέλθουν σε απεργία διαρκείας.

Μην καταφύγετε για ασκήσεις "δεξιοτεχνίας" στα διαφημιζόμενα "ροζ" τηλέφωνα· η απλή ηχητική έξαψη που προσφέρουν κοστίζει πανάκριβα. Η ενοικίαση βιντεοκασετών με πορνό έρχεται φτηνότερα, και το προσφερόμενο ερέθισμα είναι τουλάχιστον οπτικοακουστικό. Μόνο που, όσο κι αν θέλετε να ακούσετε τη γλώσσα σας, μην προτιμήσετε τσόντα ελληνικής παραγωγής· μάλλον θα δυσκολευτείτε να φτάσετε στο ποθητό αποτέλεσμα. Οι διάλογοι στις κρίσιμες στιγμές πάθους συναγωνίζονται εκείνους στις παλιές ελληνικές κωμωδίες.

Αν τα οικονομικά σας επιτρέπουν τη συνεύρεση με το άλλο φύλο, μπορείτε "να παραγγείλετε" από τις εκατοντάδες αγγελίες των εφημερίδων μια κοπέλα για "εκτόνωση" - κατά την ορολογία αυτής της πιάτσας. Οι τιμές είναι λογικές και η "παράδοση κατ' οίκον".

Προσοχή όμως· ζητήστε κάποια ντόπια εθελόντρια και όχι βιαίως εισαχθείσα Ανατολική. Όσο κι αν ξυπνάει μέσα σας ο αποικιοκράτης· όσο δελεαστική κι αν είναι η περιγραφή της "δίμετρης", της "εξωτικής καλλονής" και του "αγάλματος", το πιθανότερο είναι να ανοίξετε την πόρτα σας σε μια δύστυχη ύπαρξη που την έφερε ως εσάς η πείνα και το ξύλο.

Εδώ η ξεφτίλα δεν μοιράζεται· είναι όλη δική σας.

(Οι τακτοποιημένοι Δυτικοί ας μην απολαμβάνουν χαιρέκακα τα κορίτσια των ανατολικών χωρών που βγήκαν στο κλαρί για να επιβιώσουν.

Αυτό το ανθρώπινο μακελειό το ζήσανε πρώτα στο δικό τους σπίτι. Μόλις τον 19ο αιώνα στη Δύση η πορνεία και η πληρωμένη παιδεραστία είχαν προσλάβει εφιαλτικές διαστάσεις. Στις βιομηχανικές μητροπόλεις εκατοντάδες χιλιάδες πεινασμένες γυναίκες και παιδιά πούλαγαν το κορμί τους στους δρόμους· και χιλιάδες ανήλικα ήταν κάτω των 12 χρονών.)

Εκτός σπιτιού η προσφορά σεξ δεν έχει όρια.

Αποφύγετε καλύτερα τις κυρίες του πεζοδρόμιου· θα συναντήσετε μόνο μεσόκοπες εργάτριες του σεξ που δουλεύουν για το μεροκάματο· κουρασμένες, τσαντισμένες και βιαστικές· η πιο ενδιαφέρουσα στιγμή είναι της συμφωνίας.

Δεν αποκλείεται όμως, με πολλή τύχη, να πετύχετε μια ωραία συναλλαγή στα πεζοδρόμια της Σόλωνος, της Βουκουρεστίου και των άλλων δρόμων γύρω από το Κολωνάκι. Τις νύχτες σκάνε μύτη κάτι καπάτσες φοιτήτριες από χωριό για να μαζέψουν το νοίκι τους και κανένα καινούργιο μπουφάν· και κάτι ψηλομύτες πωλήτριες των ακριβών μαγαζιών της περιοχής, που περνάνε στα πεταχτά για να εξοφλήσουν τον λογαριασμό του κινητού τους.

Αυτά όμως είναι λαχεία που δεν τυχαίνουν συχνά.

Και, επειδή οι καιροί είναι πονηροί, προσοχή στις απομιμήσεις· κυκλοφορούν παλικάρια με μίνι και πολύ πετυχημένη χαλάουα.

Μια καθωσπρέπει λύση είναι τα μπαρ των πολυτελών ξενοδοχείων· παρά την επιδεικτική σοβαροφάνεια του προσωπικού, εδώ συχνάζουν αρκετές νόστιμες επαγγελματίες. Μόνο που έχουν κακομάθει σε φουσκωμένες ταρίφες με τους Άραβες και τους πλούσιους Δυτικούς πελάτες του ξενοδοχείου, που πληρώνουν πρόθυμα και τη γίδα για κατσικάκι.

Μια άλλη λύση για μεσαία πορτοφόλια είναι να δικτυωθείτε στα "οφ σορ" της αγοράς. Σχεδόν κάθε πολυκατοικία της Αθήνας έχει την πουτάνα της. Καθ' όλα αξιοπρεπή και αξιοσέβαστη από τους υπόλοιπους ενοίκους, που ούτε καν υποψιάζονται πόσο μεγάλη καρδιά είναι.

Ο αριθμός τηλεφώνου που θα φτάσει στα χέρια σας θα συνοδεύεται προφορικά από ένα ονοματάκι και μια αναγνωριστική ιδιότητα -- συνήθως αληθινή· "αεροσυνοδός", "παντρεμένη", "αρραβωνιασμένη", "χωρισμένη", "τραγουδίστρια", "γραμματεύς", "κομμώτρια" κ.ο.κ.

Αυτές οι κυρίες ασκούν στις ελεύθερες ώρες τους ένα αφορολόγητο επιτήδευμα που ενισχύει σοβαρά την αγοραστική τους δύναμη. Απαιτείται όμως εκ μέρους σας εχεμύθεια και διακριτικότητα· μην τη δείτε αύριο στον δρόμο και τρέξετε να τη χαιρετήσετε. Το πιθανότερο είναι πως δεν θα σας γνωρίσει· ιδίως αν συνοδεύεται.

Ασφαλώς το πιο χοντρό σεξοπάζαρο γίνεται μέσω κάποιων ιλουστρασιόν περιοδικών και ορισμένων εκπομπών της τηλεόρασης.

Η νεαρή καλλονή που επιδεικνύει δημοσίως τους θησαυρούς της δουλεύει διπλά· προωθεί την όποια "καριέρα" της και παράλληλα ανεβάζει την ταρίφα της.

Το Σαββατοκύριακο στο κότερο ή το εξοχικό του επιχειρηματία, ιδίως τα καλοκαίρια, είναι απλησίαστο για τα μεσαία βαλάντια. Βέβαια, οι "καλεσμένες" μένουν αρκετές φορές ανέγγιχτες, καθώς ο χλιδάτος πελάτης τις θέλει απλώς για "λεζάντα" ή γίνεται λιώμα από τις ουσίες με την παρέα του. Αν λιμπίζεστε τέτοια είδη πολυτελείας, προτιμήστε τις χειμωνιάτικες καθημερινές, που οι "ντίβες", προκειμένου να κάθονται, κάνουν εκπτώσεις· όλο και κάποια τσάντα λείπει από τη συλλογή τους.

Τελικά μόνο μια ελάχιστη μειοψηφία από αυτά τα γυαλιστερά κορίτσια επιτυγχάνει να περάσει στο πάνθεο των ντόπιων "σταρ" ή να ποζάρει στις κοσμικές στήλες κρεμασμένη στο μπράτσο κάποιου ευτυχούς συζύγου.

Οι πολλές χάνονται άδοξα, αφού έχουν κάνει τα γούστα και του τελευταίου λεχρίτη καμεραμάν.

Μια στις τόσες η αστυνομία, που όλα τα βλέπει, όλα τα ξέρει και όλα τα πατρονάρει διά ροπάλου, ρίχνει στα λιοντάρια κάποια ασήμαντη "ροζ" ατζέντα με ωραίες που έχουν ξεθυμάνει προ πολλού. Τα βραδινά δελτία ειδήσεων αρπάζουν φωτιά. Στα κανάλια παρελαύνουν πρόσωπα από τον κόσμο του θεάματος και της μόδας για να υπερασπιστούν την τιμή τους.

Κανείς δεν είδε, κανείς δεν ξέρει και όλοι καταδικάζουν.

Σε αυτή τη γενικευμένη εκπόρνευση ψυχών και κορμιών ουδείς δικαιούται να αυτοεξαιρείται. Η πουτάνα είναι τόσο ένοχη ή αθώα όσο και οι πελάτες της.

Κι αν το μόνο που σας ενδιαφέρει είναι η συμμετοχή από μια καλύτερη θέση, αλλά σας λείπει το χρήμα, η συμβουλή του παλιού κόμικ ισχύει πάντα:

"Γιε μου, να γίνεις μπάτσος".

Του Διονύση Χαριτόπουλου, από "ΤΑ ΝΕΑ" του Σαββάτου, 16 Νοεμβρίου 2002

Τρίτη 22 Ιανουαρίου 2008

Η νυχτερινή εργασία παράγων καρκίνου

Μπήκε προσφάτως στον κατάλογο με τους δυνητικώς καρκινογόνους παράγοντες που συντάσσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Η βλαπτική της δράση φαίνεται ότι είναι ιδιαίτερα επιβαρυντική για τις γυναίκες

Είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο ότι όλοι ζούμε σε καθεστώς... δικτατορίας. Μιας δικτατορίας που ορίζει καθημερινά το ρολόι, από τη στιγμή που ξεκινάμε την ημέρα μας με τον δυσάρεστο χτύπο της αφύπνισης προκειμένου να σηκωθούμε και να φθάσουμε εγκαίρως στην εργασία μας, ως την ώρα που ακουμπάμε το κεφάλι μας στο μαξιλάρι. Ξεχνάμε όμως ότι η έξωθεν αυτή δικτατορία έρχεται πολλές φορές σε αντίθεση με το... πολίτευμα που ορίζει ένα άλλο ρολόι, εσωτερικό και άρρηκτα συνδεδεμένο με την ύπαρξή μας: πρόκειται για το βιολογικό ρολόι που ρυθμίζει όλες τις λειτουργίες μας. Μια τέτοια αντιπαράθεση έχει ως «θύματα» τους...κατόχους και των δύο ρολογιών, δηλαδή εμάς τους ίδιους. Και το μεγαλύτερο τίμημα φαίνεται ότι πληρώνουν τα άτομα που εργάζονται κατά τις νυχτερινές ώρες. Κάνοντας τη νύχτα μέρα, αναγκάζουν πολλές φορές το βιολογικό ρολόι τους να σημάνει στο καντράν του την ένδειξη του καρκίνου.

Η «νύχτα» στη λίστα

Ο συσχετισμός μεταξύ νυχτερινής εργασίας και καρκίνου δεν αποτελεί πλέον μόνο ερευνητική υπόθεση, αλλά παραδοχή του καθ' ύλην αρμόδιου οργανισμού για το θέμα σε παγκόσμιο επίπεδο, δηλαδή της Διεθνούς Υπηρεσίας για την Ερευνα στον Καρκίνο (International Agency for Research on Cancer, IARC) που ανήκει στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Προσφάτως η IARC ενέταξε για πρώτη φορά τη νυχτερινή εργασία στην επίσημη λίστα των δυνητικώς καρκινογόνων παραγόντων για τον άνθρωπο. Μια απόφαση που είναι πιθανό να έχει σύντομα ποικίλες επιστημονικές, θεσμικές και νομικές προεκτάσεις, δεδομένου ότι αφορά ένα σημαντικό ποσοστό του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού - δύο στους δέκα εργαζομένους σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, αριθμός όμως που, όπως επισημαίνουν οι έλληνες ειδήμονες, είναι πιθανό να είναι πιο «φουσκωμένος» στη χώρα μας. Αποδεικνύεται περίτρανα ότι όσοι εργάζονται όταν όλοι οι άλλοι κοιμούνται φλερτάρουν - δυστυχώς - με έναν σημαντικό κίνδυνο να κάνουν το σκοτάδι να φθάσει ταχύτερα στη ζωή τους...

Η απόφαση για την εισαγωγή της νυχτερινής εργασίας στη λίστα των δυνητικώς καρκινογόνων παραγόντων ελήφθη πριν από περίπου δύο μήνες με βάση ενδελεχή ανάλυση 24 επιστημόνων της IARC από 10 χώρες σε σχέση με όλα των υπάρχοντα ερευνητικά και επιδημιολογικά στοιχεία για το ζήτημα. Τα αποτελέσματα της μελέτης δημοσιεύθηκαν στο τεύχος του περασμένου Δεκεμβρίου της επιθεώρησης «The Lancet Oncology». Ηδη στη συγκεκριμένη λίστα (Group 2Α) καταγράφεται και ο νέος αυτός παράγοντας μεταξύ εκείνων για τους οποίους υπάρχουν αρκετές ενδείξεις (όχι όμως ακόμη και αδιάσειστες αποδείξεις) σχετικά με το ότι προκαλούν καρκίνο στον άνθρωπο. Ως νυχτερινή εργασία ορίζεται σύμφωνα με τη νομοθεσία η εργασία μεταξύ 11 μ.μ. και 7 π.μ. Παράλληλα όπως αναφέρεται σε σχετική παράγραφο του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων ως εργαζόμενος τη νύχτα θεωρείται κάθε εργαζόμενος ο οποίος ενδέχεται να πραγματοποιεί κατά τη νυχτερινή περίοδο τουλάχιστον 726 ώρες του ετήσιου χρόνου εργασίας.

Βαθμός επικινδυνότητας

Οφείλουμε να διευκρινίσουμε ότι υπάρχουν διαβαθμίσεις στην ταξινόμηση της Διεθνούς Υπηρεσίας για τον Καρκίνο: η πρώτη κατηγορία (GROUP 1) αφορά τα βεβαιωμένα καρκινογόνα, όπως ο αμίαντος, το βενζόλιο, το μονομερές βινυλοχλωρίδιο - εκείνα δηλαδή για τα οποία δεν υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με καρκινογένεση στον άνθρωπο. Η δεύτερη περιλαμβάνει τα δυνητικώς καρκινογόνα (Group 2Α) - αυτό σημαίνει ότι τα επιδημιολογικά και ερευνητικά δεδομένα στοιχειοθετούν μια σοβαρή δυνατότητα επίδρασης για τον άνθρωπο - στην οποία ανήκουν, μεταξύ άλλων, οι υπεριώδεις ακτινοβολίες UVA, UVB και τα ανδρογενή στεροειδή αναβολικά. Ακολουθούν οι πιθανοί καρκινογόνοι παράγοντες (Group 2Β) όπως η ακεταλδεΰδη, το χλωροφόρμιο και τα αντισυλληπτικά με βάση την προγεστερόνη. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν ουσίες και παράγοντες για τους οποίους υπάρχουν επιδημιολογικές ενδείξεις, όχι όμως και ολοκληρωμένα σε πειραματικό επίπεδο δεδομένα που να πιστοποιούν την αιτιώδη σχέση καρκινογένεσης στον άνθρωπο. Επεται η κατηγορία των παραγόντων που κρίνονται ως μη κατηγοριοποιήσιμοι ως προς την καρκινογένεση στον άνθρωπο (Group 3) και η κατηγορία των δυνητικώς μη καρκινογόνων παραγόντων για τον άνθρωπο (Group 4) - οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επισκεφθούν ολόκληρη τη λίστα των παραγόντων στην ηλεκτρονική διεύθυνση http: //monographs. iarc. fr/ENG/Classification/crthall. php.

Εννοείται βέβαια ότι αν υπάρξουν περαιτέρω έρευνες και στοιχεία σχετικά με έναν παράγοντα, αυτός μπορεί να αλλάξει κατηγορία. «Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του μονομερούς βινυλοχλωριδίου το οποίο αποτελεί πρώτη ύλη για την παραγωγή πλαστικών. Πριν από μερικές δεκαετίες το στοιχείο εισήχθη στη λίστα των δυνητικώς καρκινογόνων, ωστόσο έπειτα από νεότερα δεδομένα μεταφέρθηκε στα βεβαιωμένα καρκινογόνα» αναφέρει στο «Βήμα» ο κ. Χρ. Χατζής, γιατρός εργασίας, επιστημονικός συνεργάτης στο Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Με αυτή τη λογική και καθώς η έρευνα συνεχίζεται, η νυχτερινή εργασία μπορεί να αποκτήσει μελλοντικά το αρνητικό «προνόμιο» να θεωρείται ένας από τους σίγουρους παράγοντες που προκαλούν καρκίνο στον άνθρωπο.

Θύματα οι γυναίκες

Εξηγώντας την απόφασή τους οι επιστήμονες της IARC ανέφεραν ότι επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει πως γυναίκες που εργάζονται επί μακρόν σε νυχτερινή βάρδια αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου του μαστού σε σύγκριση με όσες εργάζονται κατά τη διάρκεια της ημέρας - οι περισσότερες μελέτες αφορούσαν νοσηλεύτριες και αεροσυνοδούς. Σε σχετικό έγγραφο της υπηρεσίας τονίζεται ότι αυτές οι μελέτες συνάδουν προς πειράματα σε ζώα σύμφωνα με τα οποία η έκθεση σε τεχνητό φωτισμό κατά τη διάρκεια της νύχτας ή το χρόνιο τζετ λαγκ μπορούν να αυξήσουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκινικών όγκων. Παράλληλα, άλλες πειραματικές μελέτες έχουν αποκαλύψει ότι η μείωση των επιπέδων μελατονίνης - ορμόνη που εμπλέκεται στην εύρυθμη λειτουργία σημαντικών μηχανισμών του οργανισμού - τη νύχτα αυξάνει τη συχνότητα εμφάνισης όγκων ή και την ανάπτυξή τους.

«Τα αποτελέσματα αυτά μπορούν να βρουν την εξήγησή τους στην απoρρύθμιση του κιρκάδιου συστήματος η οποία προκαλείται εξαιτίας της έκθεσης σε φως τη νύχτα. Αυτό μπορεί να αλλάξει τα μοτίβα ύπνου - δραστηριότητας, να καταστείλει την παραγωγή μελατονίνης και να απορρυθμίσει τα γονίδια που εμπλέκονται στην ανάπτυξη όγκων» γράφουν οι ερευνητές.

Εκπρόσωπος της IARC τόνισε μάλιστα ότι ποσοστό της τάξεως του 20% του πληθυσμού των εργαζομένων σε Ευρώπη και Βόρειο Αμερική απασχολείται σε εργασία με βάρδιες, όπως οι επαγγελματίες υγείας, οι εργαζόμενοι σε βιομηχανίες, στα μέσα μαζικής μεταφοράς, στις τηλεπικοινωνίες και στον ξενοδοχειακό τομέα. «Ως σήμερα οι περισσότερες μελέτες έχουν επικεντρωθεί στον καρκίνο του μαστού στις γυναίκες αλλά και του προστάτη στους άνδρες. Απαιτούνται τώρα περαιτέρω έρευνες προκειμένου να εξεταστεί ο ενδεχόμενος κίνδυνος σε άλλους επαγγελματίες και για διαφορετικές μορφές καρκίνου» σημείωσε ο δρ Βίνσεντ Κολιάνο, επικεφαλής του Τμήματος Ταξινόμησης των Καρκινογόνων Παραγόντων της Υπηρεσίας. Παραδέχθηκε πάντως ότι δεν προκαλούν όλοι οι καρκινογόνοι παράγοντες καρκίνο σε όλους τους ανθρώπους, καθώς και ότι μπορεί να υπεισέρχονται και άλλοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου στα άτομα που εργάζονται τη νύχτα.

Σχέση και με άλλες παθήσεις

Σύμφωνα με τον κ. Χατζή, ο έγκριτος παγκόσμιος επιστημονικός φορέας αναδεικνύει με την απόφασή του κάτι που η ιατρική επιστήμη ήδη γνώριζε: ότι η νυχτερινή εργασία αποτελεί εξ ορισμού μια παθογόνο, μη φυσιολογική δραστηριότητα. «Ο άνθρωπος αποτελεί ένα ον φτιαγμένο να ενεργοποιείται στη διάρκεια της ημέρας και να ξεκουράζεται τη νύχτα. Ολη αυτή η δραστηριότητα συμπαρασύρει ένα σύνολο ομοιοστατικών μηχανισμών και δραστηριοτήτων στη φυσιολογία της λειτουργίας του ανθρώπινου οργανισμού, με αποτέλεσμα τη διαταραχή του αποκαλούμενου κιρκάδιου ρυθμού. Οταν διαταράσσονται αυτοί οι ρυθμοί, διαταράσσεται το σύνολο των ομοιοστατικών μηχανισμών του ανθρώπινου οργανισμού και μειώνονται οι άμυνές του». Ο γενικότερος αποσυντονισμός του οργανισμού, όπως είναι επόμενο, δεν έχει ως μοναδικό επακόλουθο τον κίνδυνο καρκίνου. Η νυχτερινή εργασία έχει επίσης σχετιστεί με πλήθος άλλων παθήσεων, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, οι διαταραχές της προσωπικότητας και της ψυχικής ισορροπίας, οι διαταραχές της λίμπιντο, η κατάθλιψη, ακόμη και με πρόκληση πρόωρου τοκετού σε εγκύους.

Το «κλειδί» πίσω από τη σύνδεση της νυχτερινής εργασίας με τον καρκίνο και όχι μόνο ακούει στο όνομα μελατονίνη. Πρόκειται για μια ορμόνη η οποία αποδεικνύεται ολοένα περισσότερο ότι εμπλέκεται σε κάποιους προστατευτικούς μηχανισμούς για τον ανθρώπινο οργανισμό καθώς παρεμβαίνει στην ανάπτυξη του αμυντικού συστήματος και στην καταστολή των όγκων.

Η σημασία της μελατονίνης

Οπως εξηγεί στο «Βήμα» ο κ. Θ. Παπαρρηγόπουλος, επίκουρος καθηγητής Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Εργαστήριο Υπνου του Αιγινήτειου Νοσοκομείου, «η μελατονίνη διαδραματίζει γενικώς ζωτικής σημασίας ρόλο όσον αφορά πολλούς και διαφορετικούς μηχανισμούς του οργανισμού και είναι γνωστό ότι διαθέτει προστατευτική δράση ενάντια στον καρκίνο όταν τα επίπεδά της είναι υψηλά, αφού έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες». Η διαταραχή του ενδογενούς μηχανισμού παραγωγής της ορμόνης μπορεί να έχει επίδραση στο ορμονικό σύστημα. «Εχουν, για παράδειγμα, εντοπιστεί περιπτώσεις ευόδωσης καρκίνων του γεννητικού συστήματος των γυναικών εξαιτίας του ότι η μελατονίνη φαίνεται να δρα ανταγωνιστικά στα οιστρογόνα» υπογραμμίζει ο καθηγητής. Προσθέτει ότι με δεδομένο πως παρατηρείται μεγαλύτερη έκκριση της ορμόνης κατά τη διάρκεια της νύχτας - με κορύφωση κατά τις 2-3 το πρωί, με σταδιακή μείωση των επιπέδων μετά τις 5 ως 6 το πρωί και με σχεδόν μη ανιχνεύσιμα επίπεδά της κατά τη διάρκεια της ημέρας - είναι πράγματι πιθανό τα άτομα που εργάζονται σε νυχτερινή βάρδια να αποσυντονίζουν τον κιρκάδιο ρυθμό παραγωγής μελατονίνης.

Πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι και ο τύπος της βάρδιας του εργαζομένου είναι δυνατόν να παίζει ρόλο στο αν και κατά πόσον θα απορρυθμιστεί το σύστημα της μελατονίνης και θα αφεθεί τελικώς ο οργανισμός «ευάλωτος» απέναντι στον καρκίνο. «Οι εναλλασσόμενες βάρδιες κρίνονται γενικώς ως χειρότερες σε σύγκριση με τη σταθερή νυχτερινή βάρδια. Και αυτό διότι το βιολογικό ρολόι του ατόμου υφίσταται έτσι το μεγαλύτερο σοκ και δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στις συνεχείς αλλαγές του ρυθμού που του επιβάλλεται. Για τον λόγο αυτόν άλλωστε υπάρχουν συστάσεις των επιστημόνων οι οποίες αναφέρουν ότι, έστω και αν ένα άτομο εργάζεται σε εναλλασσόμενες βάρδιες, η καθεμία από αυτές θα πρέπει να διαρκεί ορισμένες εβδομάδες προτού γίνει αλλαγή σε διαφορετικό ωράριο» λέει ο κ. Παπαρρηγόπουλος.

Οι ειδικοί προτείνουν σε κάθε περίπτωση στους εργαζομένους που αναγκάζονται να δουλεύουν νύχτα να κοιμούνται σε σκοτεινό δωμάτιο το πρωί που επιστρέφουν προκειμένου να «ξεγελάσουν» όσο περισσότερο μπορούν το βιολογικό ρολόι τους. Την ίδια στιγμή εταιρείες αναζητούν διαφορετικούς τρόπους φωτισμού ώστε να επηρεάζεται όσο το δυνατόν λιγότερο η παραγωγή μελατονίνης των εργαζομένων. Μέχρι στιγμής ένα χρώμα φωτός φαίνεται να κάνει τη διαφορά, αλλά μάλλον δεν θα ήταν και το αγαπημένο... φόντο για εργασία: το κόκκινο.

«Νυχτοπούλια» οι έλληνες εργαζόμενοι

Και αν στον υπόλοιπο ανεπτυγμένο κόσμο τα στοιχεία δείχνουν ότι η νυχτερινή εργασία αποτελεί κομμάτι της ζωής του 20% του εργατικού δυναμικού, εκφράζονται φόβοι ότι στη χώρα μας η εικόνα μπορεί να είναι χειρότερη. «Στην Ελλάδα η νομοθεσία που αφορά τις συνθήκες εργασίας βρίσκεται υπό συνεχή πίεση στο όνομα του ανταγωνισμού και της μείωσης του κόστους» σημειώνει ο κ. Χατζής. Προσθέτει με νόημα ότι δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουμε το ακριβές ποσοστό των ελλήνων εργαζομένων που δουλεύουν σε νυχτερινή βάρδια, «δεδομένου ότι ένα από τα βασικά προβλήματα της χώρας μας που μας εκθέτει διεθνώς είναι η ανυπαρξία αξιόπιστων στοιχείων».

Προκειμένου πάντως ένας εργαζόμενος να προστατεύσει την υγεία του έχει πιθανότατα υπό το φως των νέων δεδομένων ένα επιπλέον «χαρτί» στα χέρια του, αναφέρουν οι νομικοί. Ο κ. Χ. Πολίτης, δικηγόρος, δρ Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών, νομικός σύμβουλος του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου και πρόεδρος της Ελληνικής Ιατρονομικής Εταιρείας, επισημαίνει ότι «ο ΠΟΥ, έχοντας διεθνές επιστημονικό κύρος, εκδίδει "κατευθύνσεις", οι οποίες δεν έχουν κατ' αρχήν δεσμευτικό χαρακτήρα για το ελληνικό κράτος, όπως οι "οδηγίες" της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Δημιουργούν όμως με την πάροδο του χρόνου ένα κριτήριο για την "υγιεινή και ασφάλεια" των εργαζομένων στον χώρο εργασίας». Ο κ. Πολίτης αναφέρεται στο άρθρο 662 του Αστικού Κώδικα, σύμφωνα με το οποίο «ο εργοδότης οφείλει να διαρρυθμίζει τα σχετικά με την εργασία και με τον χώρο της, καθώς και τα σχετικά με τη διαμονή, τις εγκαταστάσεις και τα μηχανήματα ή εργαλεία, έτσι ώστε να προστατεύονται η ζωή και η υγεία του εργαζομένου». Οπως λέει, «δεν υπάρχει αμφιβολία ότι και ο χρόνος εργασίας υπό τα νέα δεδομένα μπορεί να υπάγεται σε αυτές τις διατάξεις».

Θολό νομικό πλαίσιο

Στη χώρα μας η υφιστάμενη νομοθεσία (Προεδρικό Διάταγμα 17 του 1996, οδηγία-πλαίσιο για τα θέματα των συνθηκών εργασίας) προβλέπει ότι ο εργοδότης με ευθύνη του αρμόδιου γιατρού εργασίας για τα θέματα επαγγελματικής υγείας και του αρμόδιου τεχνικού για τα θέματα ασφαλείας υποχρεούται να έχει συντάξει γραπτή εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου στον οποίο εκτίθεται κάθε εργαζόμενος. Ο κ. Χατζής εξηγεί ότι «εν προκειμένω αν σε έναν χώρο υπάρχουν εργαζόμενοι που εργάζονται νύχτα ο γιατρός εργασίας υποχρεούται να εκτιμήσει τον βαθμό επικινδυνότητας γι' αυτούς τους εργαζομένους με βάση τα χαρακτηριστικά της εργασίας αλλά και της υγείας του καθενός. Επίσης η νομοθεσία προβλέπει ειδική επίβλεψη της υγείας των εργαζομένων αυτών. Με βάση τα νέα στοιχεία που τοποθετούν τη νυχτερινή εργασία μεταξύ των δυνητικώς καρκινογόνων παραγόντων, ο εργαζόμενος μπορεί να ζητήσει να μάθει τι προβλέπει η γραπτή εκτίμηση της επικινδυνότητας που οφείλει να έχει ο εργοδότης και τι αυτός εφαρμόζει. Σε περίπτωση δε που δεν διαθέτει ο εργοδότης αυτή τη γραπτή εκτίμηση, ο εργαζόμενος μπορεί κατά μείζονα λόγο να αναφέρει ότι ο εργοδότης τον εκθέτει σε κίνδυνο χωρίς να έχει προβεί καν στις στοιχειώδεις συμβατικές υποχρεώσεις του που προβλέπονται από τη νομοθεσία».

Τέτοιες εκτιμήσεις επικινδυνότητας γίνονται στη χώρα μας; Σύμφωνα με τον κ. Χατζή, υπάρχουν κάποιες με σημαντικό βαθμό αξιοπιστίας. «Ωστόσο ορισμένοι εργοδότες είτε δεν προχωρούν στις εκτιμήσεις ως οφείλουν είτε πραγματοποιούν εκτιμήσεις ψευδεπίγραφου χαρακτήρα χωρίς να αποτυπώνουν την πραγματική κατάσταση για τους εργαζομένους». Και βέβαια για να υπάρξουν αξιόπιστες εκθέσεις εκτίμησης του επαγγελματικού κινδύνου πρέπει να υπάρχει επάρκεια γιατρών εργασίας, κάτι που δεν συμβαίνει στην Ελλάδα. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι, αν και η έννοια του γιατρού εργασίας έχει θεσμοθετηθεί νομικά στη χώρα μας από το 1985, εν έτει 2008 ελάχιστες επιχειρήσεις έχουν στελεχωθεί με ειδικευμένους γιατρούς εργασίας.

Σήμερα έχουμε ανάγκη από περίπου 2.000 γιατρούς εργασίας και δεν υπάρχουν περισσότεροι από 100. «Και μάλιστα ο πρώτος παραβάτης είναι το Δημόσιο» υπογραμμίζει ο κ. Χατζής και συνεχίζει θέτοντας το ακόλουθο εύλογο ερώτημα: «Για παράδειγμα, πόσοι γιατροί εργασίας υπάρχουν εντός των νοσοκομείων, όπου πολλά άτομα εργάζονται σε νυχτερινή βάρδια;». Ρητορικό το ερώτημα, προφανώς, για την Πολιτεία. Εμείς πάλι θεωρούμε ότι υπάρχει απάντηση. Την αφήνουμε μαζί με τα όποια σχόλια σε εσάς...

Της Θεοδώρας Τσώλη από "Το Βήμα της Κυριακής", 20 Ιανουαρίου 2008

Δευτέρα 21 Ιανουαρίου 2008

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Πτυχιούχων Μηχανικών Τ.Ε. ΣΤΑ ΕΛ.ΠΕ.

Από συνάδελφό μου πήρα την περακάτω επιστολή, την οποία και δημοσιεύω αυτούσια.

Τα τελευταία 12 χρόνια συνεχείς είναι οι προσπάθειες που καταβάλλονται από τους συναδέλφους ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ Τ3 για την επίλυση των προβλημάτων του κλάδου. Έτσι θα αναφέρουμε σύντομα ότι
:

Από τη 1/10/2001 που υπογράφτηκε το πρακτικό συμφωνίας μεταξύ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΛΠΕ οι προσπάθειες των συναδέλφων Τ3 δεν έχουν σταματήσει να προσπαθούν για το αυτονόητο!!!.

ΔΗΛΑΔΗ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΟΡΙΖΕ ΤΟ ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ , ΤΗΝ ΜΕΤΑΤΑΞΗ!!!

Γράφαμε τότε και το κοινοποιούσαμε ΣΤΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ :

------------------------------------------------------------------------------------------

Στις 1.10.2001 η Εταιρεία συμφώνησε με το ΠΣΕΕΠ και υπόγραψαν ένα ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ με το οποίο αναγνωρίζονταν Πτυχία Ανωτέρων Τεχνικών Σχολών τα οποία μέχρι τότε δεν ανγνώριζε, δίνοντας έτσι τέλος σε ένα παλαιό αίτημα αρκετών συναδέλφων.

Το ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ όριζε ξεκάθαρα πως:

  1. Όσοι συνάδελφοι έχουν πτυχίο Ανωτέρας Εκπαίδευσης να ενταχθούν στην κατηγορία Α. ΤΕΧΝΙΚΩΝ-Τ3-ΤΕΧΝΟΛΟΓΟΙ.
  2. Η επιτροπή η οποία θα είχε ορίσει για να συλλέξει τα δικαιολογητικά, θα έλεγχε και την τυχόν ένταξη στο εισαγωγικό κλιμάκιο της κατηγορίας, συναδέλφων οι οποίοι βρίσκονταν σε μικρότερο μισθολογικό κλιμάκιο από το εισαγωγικό της συγκεκριμένης κατηγορίας.
Μετά απ' όλα αυτά θα περίιμενε κανείς, συνάδελφοι, η Εταιρεία να σεβαστεί αυτά που η ίδια υπέγραψε και να τα εφαρμόσει. Αντί αυτών όμως:
    1. Ενώ μας αναγνωρίζει το επίπεδο σπουδών ...
    2. Ενώ ισχυρίζεται ότι μας έχει εντάξει στην παραπάνω κατηγορία ...
    3. Ενώ συνάδελφοι, που βρίσκονταν σε μικρότερο κλιμάκιο, πήραν το εισαγωγικό της παραπάνω κατηγορίας ...
    4. Ενώ ισχυρίζεται ότι έχουμε το δικαίωμα του καταληκτικού κλιμακίου ...
    5. Ενώ "αξιολογεί" συναδέλφους σαν Τεχνολόγους ...
...δεν εφαρμόζει τους όρους της ΣΣΕ και του ΠΡΑΚΤΙΚΟΥ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ και αρνείται να μας αναγνωρίσει την ειδικότητα του ΤΕΧΝΟΛΟΓΟΥ, με αποτέλεσμα:
  • στην Επιθεώρηση Εργασίας να μας δηλώνει σαν Τεχνίτες ή σαν Χειριστές ...
  • να μας διαχωρίσει από τους άλλους συναδέλφους Τεχνολόγους, ενώ πλέον έχει αναγνωρίσει ότι έχουμε τα ίδια προσόντα ...
  • με το ισχύον καθεστώς της Εταιρείας, για όλους εμάς που έχουν αναγνωριστεί τα πτυχία, δεν είναι εφικτή καμμιά περαιτέρω εξέλιξη ...
  • το βασικότερο όλων εάν αύριο κάππιος θελήσει να φύγει ή τον απολύσουν, η προϋπήρεσία του στην Εταιρεία θα ήταν Τεχνίτηυς ή Χειριστής.
Συνάδελφοι,
Δεν ζητάμε ούτε καρέκλες, ούτε γραφεία, ούτε να αλλάξουμε τις δουλειές μας.
Ζητάμε να εφαρμόσει η Εταιρεία αυτά που η ίδια έχει υπογράψει και δεσμευόμαστε ότι δεν διεκδικούμε καμμιά θέση πλην των περιπτώσεων της ύπαρξης κενής οργανικής θέσης ή της προκύρηξης διαγωνισμού εκ μέρους της Εταιρείας.

------------------------------------------------------------------------------------------

ΣΥΝΕΧΕΙΣ ΕΠΑΦΕΣ ΜΕ ΤΑ Δ.Σ. ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ ΔΕΝ ΑΠΟΔΙΔΟΥΝ ΚΑΙ ΜΕ ΑΡΘΡΟ ΣΤΟΝ «ΠΥΡΣΟ» ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΑΜΕ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ Δ.Σ. ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕ ΣΑΝ ΧΡΟΝΙΖΟΝΤΑ!!!

ΜΕΤΑ ΑΠΟ 7 ΧΡΟΝΙΑ …

Α) Δεν έχει γίνει αναγνώριση της ειδικότητας του μηχανικού Τ.Ε. για τους συναδέλφους που παραμένουν χειριστές που ανήκουν στην κατηγορία Τ3.

Β) Αξιολογούνται σαν χειριστές κι όχι σαν μηχανικοί Τ3 από την εταιρία (και από εργοδηγούς κατωτέρων τυπικών προσόντων αφού ο εσωτερικός κανονισμός ορίζει σαν τυπικό προσόν στους Τ4 το απολυτήριο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης)

Γ) Η εξέλιξη τους δεν είναι ανεξάρτητη της οργανικής θέσης διότι οι προϊστάμενοι θεωρούν ότι «κάνουν την ίδια εργασία με τους χειριστές Τ4» οπότε ακολουθούν και τους χειριστές Τ4 στην μισθολογική εξέλιξη.

Δ) Δεν αναγνωρίζετε σαν προϋπηρεσία μηχανικού Τ3 η δουλεία τους και αυτό δημιουργεί πολλά προβλήματα στην απόκτηση επαγγελματικών αδειών.

Ε)Επίσης να υπενθυμίσω ότι αλλοιώθηκε η απόφαση του υπηρεσιακού συμβουλίου που αναφέρει ΡΗΤΑ ΤΗΝ ΜΕΤΑΤΑΞΗ ενώ στην ΣΣΕ 2002 που (χωρίς την έγκριση του τότε ΓΕΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ!!! ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ!!!) προστέθηκε το άρθρο 6β που αναφέρει ότι η εξέλιξη αυτή είναι μισθολογική κι όχι βαθμολογική, ενώ η απόφαση του υπηρεσιακού συμβουλίου μιλούσε για μετάταξη .

ΣΤ)Η εταιρία στις προσλήψεις χειριστών από το 1985 και μετά ζητεί αυξημένα τυπικά προσόντα με ειδικότητες που εκείνη έκρινε πως χρειαζόταν. Και οι συνάδελφοι ποτέ δεν έκρυψαν τα πτυχία τους .Η εταιρία αυτό που έκανε πάντα ήταν να ζητεί τυπικά και ουσιαστικά προσόντα που εκείνη έκρινε ότι χρειαζόταν!!!.

Ζ)ΟΙ χειριστές Τ3 ποτέ δεν ζήτησαν από την εταιρία να φύγουν από την βάρδια για την οποία και προσλήφθηκαν. το μόνο που παλεύουν τόσα χρόνια είναι η αναγνώριση της ειδικότητας τους μέσα από την ΣΣΕ!!!. Τόσο απλά!!!.

Η βαθμίδες εκπαίδευσης δεν μπορούν να ισοπεδωθούν!!! ΤΑ ΠΤΥΧΙΑ ΤΩΝ ΣΥΝΑΔΕΛΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Τ.Ε. ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΤΗΝ ΒΑΘΜΙΔΑ ΤΗΣ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ!!!

ΕΠΕΙΔΗ ΜΕ ΤΗΝ ΨΗΦΟ ΜΑΣ ΤΙΜΩΡΗΣΑΜΕ ΤΗΝ ΑΔΡΑΝΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ.

ΕΠΕΙΔΗ Η ΥΠΟΜΟΝΗ ΜΑΣ ΕΧΕΙ ΤΕΛΕΙΩΣΕΙ.

ΖΗΤΑΜΕ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟ Δ.Σ. ΠΟΥ ΔΕΝ ΦΕΡΕΙ ΤΙΣ ΑΓΚΥΛΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΝΑ ΣΥΣΤΗΣΕΙ ΑΜΕΣΑ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΝ.ΣΥ.ΜΗ.ΤΕ ΝΑ ΔΡΟΜΟΛΟΓΗΣΕΙ ΚΑΙ ΜΕ ΣΑΦΕΣ ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΝΑ ΛΥΣΕΙ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ .

ΖΗΤΑΜΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΥΣ ΤΟΥ ΠΑΝ.ΣΥ.ΜΗ.ΤΕ ΕΛ.ΠΕ. ΝΑ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΚΑΛΕΣΟΥΝ ΣΕ ΣΥΣΤΡΑΤΕΥΣΗ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ ΤΕ ΣΤΑ ΕΛ.ΠΕ.

ΕΠΙΣΗΣ ΔΗΛΩΝΟΥΜΕ ΟΤΙ ΘΑ ΠΡΟΧΩΡΗΣΟΥΜΕ ΣΕ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΕΣ ΣΤΗΝ Ε.Ε.ΤΕ.Μ , ΣΤΗ Γ.Σ.Ε.Ε ΚΑΙ ΣΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΡΑΔΕΚΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΣΕ ΒΑΡΟΣ ΤΩΝ ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Τ.Ε

Υ.Γ.

Για τους συναδέλφους που θέλουν να έρθουν σε επαφή για συστρατευση, ΜΠΟΡΟΥΝ να αφήνουν email και μέσω του BLOG θα έρθουμε σε επικοινωνία .

Κυριακή 20 Ιανουαρίου 2008

Greece εναντίον Ηellas (ιστορίες με ονόματα)

...ή πώς διαφωνούμε για το διεθνές όνομα της Ελλάδας

Αυτή η περιπέτεια με το όνομα κρατάει περίπου 200 χρόνια. Ηταν μια νίκη ενός από τους πατέρες του ελληνικού Διαφωτισμού, του Αδαμάντιου Κοραή, ο οποίος επέμενε ότι η ονομασία «Greece» είναι η πιο σωστή «αφού οι ξένοι έτσι μας γνωρίζουν». Σ' αυτό συνηγορούν και σύγχρονοι ιστορικοί, χαρακτηρίζοντας λάθος την επιμονή στο «Hellas», διότι η πανάρχαιη ρίζα της ονομασίας «Greece» σηματοδοτεί ακριβώς την «Ελλάδα». Το ζήτημα ετέθη εκ νέου με τη Μεταπολίτευση, ενώ προδικτατορικά είχαν αναβιώσει και πάλι οι από τον 19ο αιώνα διαφωνίες των Ελλήνων διαφωτιστών, αυτή τη φορά με τη λέξη «Ρωμιοσύνη».

«— Λεμονιά: Αμ εμένα πώς με λένε Εγγλέζικα;

— Τζίμης: Εσένα σε λένε woma

— Λεμονιά: Πώς το είπες, γούμενο;

— Τζίμης: Οχι μη σε είπα δεσπότη(…) Γούμα βρε τσούπι, γούμα αλλά σαν είσαι τσούπα σε λένε gierl.

— Λεμονιά: Αϊ στο καλό χριστιανέ μου που από Λεϊμονιά θα με βαφτίσεις γούμα και γκιέρλ! Εμένα δε μου αρέσουνε ευτούνα τα παράξενα ονόματα, θέλω να μου λές τόνομά μου.

— Τζίμης: Ωράιτ! Αφού το θέλεις θα σε φωνάζω Λεϊμονιά, μα να ξέρεις ότι τόνομά σου Εγγλέζικα λέγεται γκιέρλ.»

T ο απόσπασμα προέρχεται από την κωμωδία «Οι φωστήρες» που γράφτηκε το 1925 από κάποιον (άγνωστο) Ελληνοαμερικανό και περιόδευσε εκείνα τα χρόνια με έναν (επίσης άγνωστο) ερασιτεχνικό θίασο στην σκηνή πολλών ελληνικών κοινοτήτων σε πολλές αμερικανικές πολιτείες. Το ανέσυρε από την αφάνεια η Ιωάννα Λαλιώτου (επίκουρη καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας) και αποτελεί παράδειγμα του γλωσσικού ζητήματος που αντιμετώπισαν (και Ελληνες) μετανάστες. «Στη δεκαετία του 1920», σημειώνει η Ιωάννα Λαλιώτου, «απέκτησαν ιδιαίτερη δημοτικότητα τα άρθρα για τις ψυχολογικές επιπτώσεις των εθνικών ονομάτων στους μετανάστες. Η υποχρεωτική αλλαγή των ελληνικών ονομάτων και η υιοθέτηση των αμερικανικών συντομευμένων εκδοχών τους υπήρξε συχνά σημείο αναφοράς σε περιγραφές των αρνητικών εμπειριών που είχαν σημαδέψει τα πρώτα χρόνια της μετανάστευσης για πολλούς Ελληνες. Οι περισσότεροι μετανάστες είχαν αλλάξει τό όνομά τους με υπόδειξη των υπαλλήλων στο νησί Ελλις.»

Η ονοματολογία δεν είναι μια καθόλου τυχαία ιστορία. Πολλές φορές υποδηλώνει –ιδίως όταν επιβάλλεται– τη σχέση εξουσίας ανάμεσα στον «νονό» και το «βαφτιστήρι». Αλλά με τον ίδιο τρόπο που επιβάλλεται η εξουσία μέσω του «νονού» έτσι ακριβώς λησμονείται, από την ιστορία, το προ βάφτισης καθεστώς.

Από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της σχέσης που πλέον αναπαράγεται με την ονοματολογία είναι οι Αβορίγινες στην Αυστραλία και οι Οττεντότοι στη Νότια Αφρική. Οι πρώτοι Δυτικοί που έφτασαν στην Αυστραλία τους χαρακτήρισαν «ab origin», «αρχανθρώπους» σε ελεύθερη μετάφραση, ενώ η ονομασία «οττεντότος» προέρχεται από την ολλανδική λέξη «τραυλός» (αφού οι Ολλανδοί άποικοι δεν μπορούσαν να καταλάβουν την γλώσσα τους με τους έντονους λαρυγγισμούς). Και στις δύο περιπτώσεις ουδέποτε τελικά κατέστη δυνατόν να μάθουμε πώς αυτοπροσδιορίζονταν αυτές οι ομάδες και, το σημαντικότερο, οι (απαξιωτικές) ονομασίες διευκόλυναν βασανισμούς και περιθωριοποιήσεις.

Οσο για τα δικά μας, ακόμη και το «Ελλάς» πέρασε και εξακολουθεί να περνάει εδώ και περίπου 200 χρόνια από τα χίλια μύρια κύματα που μας χωρίζουν από τις απαρχές του ελληνικού Διαφωτισμού.

Αν και είναι γνωστή η επιμονή του Αδαμάντιου Κοραή υπέρ των «Γραικών» και εναντίον των «Ρωμιών», εντούτοις το ίδιο ζήτημα έρχεται και ξανάρχεται μέχρι και σήμερα. Για παράδειγμα, ενώ στην Αγγλία η Ελλάδα μεταφράζεται ως «Greece», στη Νορβηγία ως ακριβής μετάφραση θεωρείται το «Ηellas». Αν μάλιστα έχετε την ατυχία να πέσετε σε μπλόκο της ινδικής αστυνομίας στο νέο Δελχί, θα διαπιστώσετε πως το «Hellenic Republic» δεν αναγνωρίζεται. Θα χρειαστεί να τους πείτε «Γιουνάν».

Οι τρεις προσδιορισμοί που κονταροχτυπήθηκαν για το βάφτισμα του νέου κράτους - έθνους ήταν το «Γραικοί», το «Ρωμιοί» και –αργότερα– το «Ελληνες». Ωστόσο, ο Αδαμάντιος Κοραής πέρασε τη δική του άποψη, τουλάχιστον ως προς το πώς θα αποκαλούσαν τους πολίτες του νέου κράτους οι ξένοι. Το «Greece» (εκ του Γραικός), επειδή όπως έγραφε το 1805, «ούτω μας ονομάζουσι και όλα τα φωτισμένα έθνη της Ευρώπης». Ο ίδιος, μας θυμίζει η Χριστίνα Κουλούρη (καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου), απέρριπτε κατηγορηματικά την ονομασία «Ρωμιοί» γιατί θύμιζε την περίοδο δουλείας του έθνους.

Αντίθετα, ο Δ Καταρτζής από το 1783 πρόκρινε το «Ρωμιός» απορρίπτοντας ιδίως το «Ελληνας» ως «παράγωγο» της ειδωλολατρίας και το οποίο εξαφάνιζε την ιστορική περίοδο του Βυζαντίου. (Χρειάστηκαν περίπου 100 χρόνια για να κατασκευάσει τη λύση της ιστορικής συνέχειας ο Κ. Παπαρρηγόπουλος).

Αλλά η διαφωνία συνεχίστηκε μέχρι πολύ πρόσφατα με την εκ νέου ανακάλυψη της «Ρωμιοσύνης». Τη σχετική συζήτηση ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα περιγράφει με έξοχο τρόπο ο Πάτρικ Λη Φέρμορ θυμίζοντας και τη λυσσαλέα επίθεση του Κωστή Παλαμά εναντίον του «Ελλην»: «Η ανάσταση του ονόματος “Ελλην”», λέει ο Παλαμάς είναι για να «ρίχνουμε στάχτη στα μάτια του κόσμου. Αντίθετα το “Ρωμιός” είναι η πραγματικότητα (…) Τι είναι το όνομα “Έλληνας”; Δεν είναι απηρχαιωμένο και φτιαχτό, και, με τις νύξεις από τον ειδωλολατρικό κόσμο που επιζούν μέσα του, ανακριβές; Δεν έχει κάτι το ψευτοεπίσημο και το βαρύ – το πομπώδες με άλλα λόγια;» Ενώ στη λέξη «Ρωμιοσύνη» ο –για πολλούς– εθνικός ποιητής αναγνωρίζει «κάτι τι ποιητικά και μουσικά χρωματισμένο, κάτι τι φτερωτό, λεβέντικο για μας και ανάλαφρο που δεν το ’χει ο Ελληνισμός με όλη τη βαριά του ασάλευτη μεγαλοπρέπεια».

Η «Ρωμιοσύνη» επανήλθε δριμύτερη (και από τ’ αριστερά) τη δεκαετία του ’60, αλλά η συζήτηση ξεκίνησε εκ νέου μετά τη Χούντα. Οταν ο Κωνσταντίνος Τσάτσος όχι μόνο εφηύρε εκ νέου, όπως λέει ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος (καθηγητής, Πανεπιστήμιο Αθήνας), αλλά και προσπάθησε να επιβάλει με τη βοήθεια του υπουργείου Εξωτερικών την διεθνή ονομασία της χώρας ως «Hellas» σε αντικατάσταση του «Greece». Ο καθηγητής ιστορίας χαρακτηρίζει τέτοιες προσπάθειες «εντελώς λανθασμένες».

Το «Greece» σημαίνει «Ελλάς». Προέρχεται από την ξένη βιβλιογραφία η οποία στα τέλη του 18ου αιώνα και στις αρχές του 19ου μπήκε και στην ελληνική βιβλιογραφία. Αλλωστε –όπως υπενθυμίζει ο κ. Παναγιωτόπουλος– η λέξη «Ελλάς» δεν υπήρχε, αλλά προήλθε από το «ελληνικός».

Ειναι χαρακτηριστικό προς τούτο, λέει η Χριστίνα Κουλούρη, ότι οι αναφορές περί βυζαντινής αυτοκρατορίας στη γαλλική βιβλιογραφία του 19ου αιώνα γίνονταν ως «αυτοκρατορία των Γραικών». (Αλλωστε, και στη διεθνή βιβλιογραφία το «βυζαντινή αυτοκρατορία» επινοήθηκε μόλις στα ύστερα του 19ου αιώνα).

Λίγο μετά την είσοδο της Ελλάδας στην ΟΝΕ, το «Hellas» εμφανίζεται και πάλι ως «προβληματισμός», αυτή τη φορά από εθνικιστικούς κύκλους. Τότε (2004) παρεμβαίνει στο «διάλογο» και η Ελλη Παππά η οποία σε κείμενό της παραπέμπει απλώς στο σχετικό λήμμα της Britannica («το όνομα προέρχεται από τους “Γραίους”, φυλή της Βοιωτίας, η οποία αναφέρεται και στον Ομηρο. Και επειδή οι Γραίοι ήσαν από τους πρώτους που μετανάστευσαν στην Ιταλία δημιουργήθηκε το Greece»).

Η ονοματολογία ταλαιπωρούσε και ταλαιπωρεί. Ισως τα πράγματα να ήταν πιο απλά αν, όπως λέει η Χριστίνα Κουλούρη, γινόταν δεκτό ότι με «το όνομα δεν δηλώνουμε ποιοι είμαστε, αλλά ποιων απόγονοι είμαστε».

Πολλοί Ελληνες δημοσιογράφοι που κάλυψαν την εξέγερση του αλβανικού νότου το 1997 γνώρισαν τον Χαϊρεντίν Ζούπα, έναν ταξιτζή από το Αργυρόκαστρο. Λίγους μήνες μετά, ο Χαϊρεντίν συστηνόταν ως «Χαϊρεδίνης». Περίπου ό,τι έγινε και με τον Πολωνό υδραυλικό Ζμπίγκνιου που έγινε «Σπύρος». Το ζήτημα δεν είναι λοιπόν τόσο το όνομα, όσο ο «νονός». Τι επιδιώκει και πώς το επιβάλλει. Αλλωστε, καμιά ονομασία δεν προϋπήρξε και καμία δεν άντεξε στον χρόνο χωρίς να την υιοθετήσουν τα «βαφτιστήρια»…

Info

-Πασχάλη Κ. Κιτρομηλίδη, «Νεοελληνικός Διαφωτισμός», Αθήνα 2000, εκδ. ΜΙΕΤ

-Πάτρικ Λη Φέρμορ «Ρούμελη», Αθήνα 2000, εκδ. Ωκεανίδα

-Ελπίδας Κ. Βόγλη «Ελληνες το γένος», Ηράκλειο 2007, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

-Κ. Θ. Δημαρά «Νεοελληνικός Διαφωτισμός», Αθήνα 2007, εκδ. Ερμής

-Ιωάννας Λαλιώτου «Διασχίζοντας τον Ατλαντικό», Αθήνα 2006, εκδ. Πόλις

-Παντελή Βουτούρη, Γιώργου Γεωργή «Ο ελληνισμός στον 19ο αιώνα», Αθήνα 2006, εκδ. Καστανιώτης

Tου Τάκη Καμπύλη από την «Καθημερινή» της Κυριακής, 21 Οκτωβρίου 2007.