Παρασκευή 30 Μαΐου 2008

Μαθηματικά του αφρού

Για τους Έλληνες μαθητές τα μαθηματικά έχουν χάσει το νόημα. Ασφυκτικά παγιδευμένοι σε μια μηχανιστική προσέγγιση και υποταγμένοι στην παντοκρατορία των ασκήσεων, οι μελλοντικοί φοιτητές φθάνουν γυμνοί στην πόρτα του Πολυτεχνείου.

Πανελλαδικές εξετάσεις και πάλι. Οι υποψήφιοι, έπειτα από κόπους ετών, μέσα σε λίγες ώρες καλούνται να δείξουν πόσο καλά έχουν αφομοιώσει τη δομή του εξεταστικού συστήματος και ότι κατέχουν τους απαραίτητους κώδικες για το άνοιγμα των πυλών και τη διολίσθησή τους στους χώρους των ΑΕΙ και ΤΕΙ. Τι έχουν μάθει, όμως, στην πραγματικότητα και γιατί αυτά που έχουν συγκρατήσει στην ουσία μπορεί και να είναι άχρηστα; «Μου έχει κάνει εντύπωση, και το συζητούσαμε και με άλλους συναδέλφους, ότι παρ' όλο που πρόκειται για παιδιά με υψηλότατες βαθμολογίες και μερικές φορές μεγάλη ευφυΐα, όταν φθάνουν σε εμάς έχεις την εντύπωση ότι στο μυαλό τους, όσον αφορά τα μαθηματικά, υπάρχει κάτι σαν κενό». Λίγο πριν από τις πανελλαδικές, και η συζήτηση ήταν για τα θέματα και τις απαιτήσεις των εξετάσεων αυτών. Την παραπάνω ά
ποψη είχε κάποιος καθηγητής του Πολυτεχνείου. Ο οποίος είναι αναμφισβήτητα σε θέση να γνωρίζει με τι πενιχρές αποσκευές στα μαθηματικά φθάνουν, ακόμη και οι επιτυχόντες, στην είσοδο του Πολυτεχνείου.

Ξεχασμένοι στον 17ο αιώνα, οι
Έλληνες μαθητές διδάσκονται πώς να λύνουν ασκήσεις, αλλά όχι και σε τι αυτό μπορεί να χρησιμεύει...

Αυτή την εποχή των εξετάσεων οι συζητήσεις συνήθως περιορίζονται στο αν τα θέματα ήταν μέσα ή έξω από την ύλη, αν ήθελαν πολύ ή λίγο χρόνο για να λυθούν, αν ήταν εύκολα ή δύσκολα. Προβληματισμός επιφανειακός που πάντα ξεθυμαίνει άμεσα κάτω από την πίεση της ανάγκης για φρέσκια επικαιρότητα. Και το πρόβλημα παραμένει ανοξείδωτο και αποσπέλαστο: Προς τα πού είναι προσανατολισμένη η διδασκαλία των Μαθηματικών; Μαθαίνουμε στο σχολείο να εμβαθύνουμε στο πώς να σκεπτόμαστε με τη βοήθειά τους;

Μαθηματικά ίσον ασκήσεις;

Πολλοί από τους εισαχθέντες στα ΑΕΙ θα έχουν λύσει ακόμη και με άνεση τις ασκήσεις των θεμάτων στις Πανελλαδικές, αλλά είναι ένα ερώτημα κατά πόσον έχουν εξοικειωθεί με έννοιες που υπάρχουν στην εξεταστέα ύλη τους - όπως το όριο, η παράγωγος, ο μιγαδικός αριθμός - και πόσο μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν σαν κοφτερά εργαλεία αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση διαφόρων προβλημάτων. Ενώ ταυτόχρονα, όπως έχουν παρατηρήσει άλλοι καθηγητές, τους λείπουν κάποιες απαραίτητες γνώσεις εξαιτίας της κατάργησης της Στερεομετρίας, δηλαδή μιας Γεωμετρίας που δεν περιορίζεται στο επίπεδο αλλά αναφέρεται στα σχήματα με τρεις διαστάσεις.

«Στο Γυμνάσιο κυρίως και στην Α´ τάξη του Λυκείου υπάρχει ακόμη κάποια δυνατότητα και ελευθερία για "εναλλακτικές μεθόδους διδασκαλίας", μαθητικές εργασίες, σύνδεση Μαθηματικών με άλλες επιστήμες και τέχνες, ανάγνωση σχετικών βιβλίων κτλ. Αυτά όλα τελειώνουν στη Β´ και Γ´ τάξη του Λυκείου, αφού η διδασκαλία προσανατολίζεται πλήρως προς τις εξετάσεις και την επιτυχία στις ανώτατες σχολές. Άλλωστε ο στόχος της Παιδείας, ο οποίος αναφέρεται στο Σύνταγμα και στους σχετικούς νόμους, έχει ανατραπεί εντελώς και έχει υποκατασταθεί από την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο ή σε κάποια άλλη σχολή. Αυτός είναι ο στόχος που επέβαλε η νεοελληνική κοινωνία στην επίσημη Παιδεία που παρέχει η ελληνική συντεταγμένη πολιτεία, συνεπικουρούμενη από την παρα-παιδεία και οι δάσκαλοι όλων των βαθμίδων το αποδέχτηκαν» λέει στο ΒΗΜΑ-Science ο εκπαιδευτικός Δημήτρης Γαβαλάς, ο οποίος διδάσκει σε Πρότυπο Σχολείο της Αθήνας, είναι κάτοχος δύο διδακτορικών τίτλων σε σχέση με τα Μαθηματικά και τον τρόπο διδασκαλίας τους και έχει προηγούμενη πολύχρονη θητεία στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Και συνεχίζει, διεκτραγωδώντας τις έμμονες ιδέες που καταλαμβάνουν τους πάντες ενώπιον των εισαγωγικών εξετάσεων:

Πολλή προθέρμανση, καθόλου «μπάλα»

«Όταν ως μαθητής, φοιτητής, δάσκαλος Μαθηματικών και κυρίως φροντιστής το μόνο που έχεις μάθει στη ζωή σου είναι η εξίσωση Μαθηματικά=ασκήσεις, τότε είναι φανερό ότι αυτό θα κάνεις άκαμπτα και εξακολουθητικά. Η επίλυση ασκήσεων είναι αδιέξοδο. Οποιος εξασκείται ή προπονείται πρέπει κάποτε να κάνει κάτι δημιουργικό με αυτά που έμαθε, να επιλύσει δηλαδή κάποια προβλήματα είτε πραγματικά είτε επιστημονικά. Το να λύνουμε μια ζωή ασκήσεις είναι σαν να βρισκόμαστε στη θέση του παίχτη που συνεχώς προθερμαίνεται αλλά ποτέ δεν μπαίνει στο γήπεδο να παίξει και τελικά "καίγεται", κατά το κοινώς λεγόμενο. Χωρίς να φταίει, αφού δεν φρόντισε ιδιαίτερα κάποιος αρμόδιος να τον πληροφορήσει για κάτι διαφορετικό. Οι εξαιρέσεις βέβαια υπάρχουν, αλλά δεν συνιστούν κρίσιμη μάζα για να αλλάξει κάτι δραστικά.

Για παράδειγμα, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο εδώ και δέκα χρόνια έχει επισήμως και εγγράφως προτείνει, μέσω των οδηγιών των Μαθηματικών που αποστέλλονται σε όλους, εναλλακτικές μεθόδους διδασκαλίας και διδασκαλία επίλυσης προβλήματος, αλλά φυσικά κανένας δεν δίνει σημασία. Είχε επίσης θεσμοθετήσει τότε ότι στις πανελλαδικές εξετάσεις το ένα από τα τέσσερα θέματα των Μαθηματικών θα ήταν επίλυση προβλήματος. Αφού αυτό παρωδήθηκε 2-3 χρονιές τελικά ξεχάστηκε. Και αυτό ενώ το Εθνικό Συμβούλιο των Δασκάλων των Μαθηματικών στις ΗΠΑ (NCTM) έχει διακηρύξει εδώ και 20 χρόνια ότι "η λύση προβλημάτων πρέπει να είναι στο κέντρο των σχολικών Μαθηματικών".

Είναι αξιοσημείωτο ότι ήδη από τη δεκαετία του '40 έχει ξεκινήσει η έρευνα για το ζήτημα της διαδικασίας επίλυσης προβλήματος, έρευνα που τα τελευταία χρόνια μέσω των Γνωστικών Επιστημών έχει πετύχει σπουδαία πράγματα - δυστυχώς στον τόπο μας η σχετική πληροφόρηση και εφαρμογή στην εκπαίδευση είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Οι "άνθρωποι των ασκήσεων" αγνοούν την ουσία των Μαθηματικών και δημιουργούν στρεβλές και ψευδείς εντυπώσεις προς όλες τις κατευθύνσεις και κυρίως στους μαθητές. Οι ασκήσεις είναι απλώς εξάσκηση, αλλά εξάσκηση σε τι και γιατί;

Λείπει το νόημα...

Προφανώς λείπει το νόημα και γι' αυτό οι μαθητές δεν μαθαίνουν Μαθηματικά μέσω των ασκήσεων, μαθαίνουν μηχανιστικές τεχνικές επιτυχίας στις εξετάσεις. Αυτού του είδους τα Μαθηματικά φαντάζουν α-νόητα, δηλαδή δίχως νόημα, και γι' αυτό απωθητικά. Αποτελούν αντικείμενο απομνημόνευσης και όχι μάθησης η οποία αλλάζει τον μαθητή. Δεν επιτυγχάνεται έτσι η βασική επιδίωξη της Παιδείας, η "εννοιολογική αλλαγή", δηλαδή το πέρασμα για το παιδί από τις συγκεχυμένες ιδέες περί κόσμου σε μια παγιωμένη και πιο τεκμηριωμένη αντίληψη για αυτόν.

Είναι επίσης ενδιαφέρον να υπενθυμίσουμε ότι υπάρχει εδώ και μία δεκαετία ένα πολύ καλό βιβλίο Λογικής στο Λύκειο (σ.σ.: "Λογική: Θεωρία και Πράξη" για τη Γ´Λυκείου) το οποίο θα μπορούσε να συμβάλει αποφασιστικά στην εμβάθυνση στη μαθηματική σκέψη και επιπλέον στη συγγραφή ενός κειμένου (έκθεσης) βασισμένου στη Λογική, αλλά δυστυχώς το βιβλίο αυτό δεν διδάσκεται γιατί το μάθημα είναι επιλογής και όχι υποχρεωτικό. Αυτό δείχνει και την αδιαφορία όλων για μια ουσιαστικότερη και βαθύτερη Παιδεία. Ετσι οι μαθητές δεν κατανοούν τι κρύβεται πίσω από τα Μαθηματικά και τις επιστήμες και δεν ξέρουν να σκεφτούν λογικώς ορθά, με αρνητικές επιπτώσεις στη ζωή τους. Αλλά το πιο τραγικό είναι η ομολογία τους ότι το απόγευμα της ίδιας ημέρας που δίνουν εξετάσεις έχουν ξεχάσει τα πάντα σχετικά με το μάθημα των Μαθηματικών, δηλαδή τόσα χρόνια δούλευαν με τη βραχυπρόθεσμη μνήμη. Καμιά ουσία και καμιά πραγματική μάθηση». Και είναι η πραγματική μάθηση το φευγαλέο αλλά συνεχώς (ανα)ζητούμενο πολλών ερευνητών, στοχαστών, εκπαιδευτικών. Μόνο που ο καθένας τους μας λέει να πάμε από άλλο δρόμο προς αυτήν.

Οι δύο αντίθετοι πόλοι

Ας δούμε, λοιπόν, δύο τουλάχιστον βασικές και σχετικά νέες τάσεις. Στη μία έχουμε μια Γαλλίδα εκπαιδευτικό και δημοσιογράφο, τη Natacha Polony, η οποία δηλώνει αντιδραστική της Αριστεράς και με το βιβλίο της «Τα χαμένα παιδιά μας» (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πόλις) βάλλει εναντίον όσων θέλουν τον μαθητή και όχι τον καθηγητή στο κέντρο του μαθήματος. Βάλλει επίσης εναντίον όσων επιμένουν ο δάσκαλος «να μη βρίσκεται πια απέναντι στον μαθητή σε μετωπική σχέση αλλά να κοιτάζουν και οι δύο προς την ίδια κατεύθυνση, μια διδασκαλία με το χέρι στον ώμο». Η Polony θέλει τον εκπαιδευτικό να ξεχειλίζει από κύρος όταν αποδεικνύει ένα θεώρημα στον πίνακα ή όταν διδάσκει μια σελίδα αρχαίου κειμένου. Και επιμένει ότι από τις νέες προτεινόμενες μεθόδους, πιο απομακρυσμένες από το παλιό πρότυπο του καθηγητή-παντογνώστη όπου αυτός μοιράζει κλασικές γνώσεις μέσα στην τάξη, χαμένοι βγαίνουν τα παιδιά των πιο αδύνατων οικονομικά τάξεων αφού οι πλούσιοι έχουν πάντα τον τρόπο να εμφανίζονται όσο τους χρειάζεται μελετημένοι και καλλιεργημένοι... «Αντί να τραβήξουμε όλους τους μαθητές προς τις γνώσεις που αυτό δίνει φέρνουμε το σχολείο στον μικρότερο κοινό παρονομαστή».

Ένας κριτικός έχει πει: «Δεν ζητώ από έναν καλλιεργημένο άνθρωπο να ξέρει λατινικά, μου αρκεί που τα έχει ξεχάσει». Επάνω σε αυτό η Polony παρατηρεί ότι: «Πέρα από ευφυολόγημα, αυτή η φράση εκφράζει ακριβέστατα τη σπουδαιότητα του αχρήστου, τη συμβολή των κλασικών σπουδών με την παλιά μέθοδο».

Ψηφιακοί ιθαγενείς και μετανάστες

Εντελώς αντίθετη προσέγγιση προτείνει ο Αμερικανός και διάσημος πλέον Marc Prensky, ένας συγγραφέας με διεθνή δραστηριότητα, σύμβουλος επιχειρήσεων, επαγγελματίας ομιλητής, δημιουργός παιχνιδιών για τον υπολογιστή, ιδρυτής της Games2train, μιας εταιρείας για εξ αποστάσεως ηλεκτρονική μάθηση με πελάτες όπως η ΙΒΜ, η Nokia, η Nortel. Ο Prensky έχει γίνει διάσημος κυρίως για την άποψή του ότι οι μαθητές του σχολείου μετά το 2001, επειδή μεγάλωσαν με Internet, κινητά τηλέφωνα και ΜΡ3 ανήκουν στη... φυλή των «Ψηφιακών Ιθαγενών» («Digital Natives») και οι καθηγητές τους ανήκουν στους «Ψηφιακούς Μετανάστες» («Digital Immigrants»), αυτούς που μεγάλωσαν χωρίς να είναι βουτηγμένοι στην ψηφιακή τεχνολογία και τη γνώρισαν κατ' ανάγκην αργότερα. Οι «ιθαγενείς» λένε απλά «η κάμερά μου» για τη φωτογραφική τους μηχανή, ενώ οι μετανάστες διευκρινίζουν πάντα, λέγοντας «η ψηφιακή μου κάμερα» γιατί έχουν γνωρίσει και την άλλη, την παλιά με το φιλμ.

Ο Prensky ζητεί μια διδασκαλία προσαρμοσμένη στις δυνατότητες αυτών των παιδιών που είναι βουτηγμένα όλη την ημέρα στο περιβάλλον των διαφόρων αυτών ηλεκτρονικών συσκευών. Έχουν ασχοληθεί τουλάχιστον διπλάσιο χρόνο με τις συσκευές απ' ό,τι με τα βιβλία τους και επεξεργάζονται τις πληροφορίες με διαφορετική ταχύτητα απ' ό,τι οι δάσκαλοί τους, παράλληλα και από πολλές πηγές ταυτόχρονα, διαβάζουν δίπλα στον ανοικτό υπολογιστή, προτιμούν τα γραφικά του από το να διαβάζουν κείμενο και ικανοποιούνται με στιγμιαίες και συχνές αμοιβές.

Προτιμούν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια γιατί τους εξασφαλίζουν σίγουρη εξέλιξη. Πώς; Μα ο κύκλος είναι πάντα δεδομένος και ασφαλής: μύηση στους κανόνες και στους χειρισμούς, προσήλωση, πρακτική εξάσκηση και μαζί με αυτήν έρχεται σίγουρα η επιτυχία, άρα και η ανταμοιβή. Ξέρεις ότι όσο πιο πολύ παίζεις τόσο καλύτερος γίνεσαι. Κάτι που δεν είναι τόσο σαφές και σίγουρο με τα μαθηματικά προβλήματα και τις άλλες παλιές σχολικές εργασίες. Επιπλέον διδάσκοντες και διδασκόμενοι μιλούν εντελώς διαφορετικές γλώσσες (κάποια βίντεο με διδασκαλία στο πνεύμα του Prensky μπορεί να βρει ο αναγνώστης στην παρακάτω ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www. teachertube.com/search-result. php? page=1&search-type=&search -id=TICE&sort=rate.

Η αλήθεια είναι ότι και ο Prensky έχει πλέον σφοδρούς επικριτές οι οποίοι επιμένουν ότι δεν βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα, υπεραπλουστεύει βάζοντας μάλιστα όλους τους μαθητές σε μία κατηγορία και ότι στην προσπάθειά του να σκοτώσει την πλήξη των συμβατικών μαθημάτων εξιδανικεύει τα βιντεοπαιχνίδια, σκοτώνοντας τη διδασκαλία από ανθρώπους σε ανθρώπους.

ΕΛΛΑΔΑ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΟΥ 17ου ΑΙΩΝΑ...

Κάπου ενδιάμεσα σε σχέση με τις απόψεις των Natacha Polony και Marc Prensky φαίνεται να βρίσκονται τα όσα διαπιστώνει ο κ. Δημήτρης Γαβαλάς. Εκείνος, απαριθμώντας τα βασικά ελαττώματα μιας διδασκαλίας προσανατολισμένης μόνο στις τεχνικές λύσης μαθηματικών ασκήσεων όπως η σημερινή στα ελληνικά σχολεία, βρίσκει ότι αυτά είναι: «Η μηχανιστική σκέψη, η απουσία νοήματος, η έλλειψη κινήτρου και ενδιαφέροντος, η παθητική στάση, η επιμονή μόνο στο πώς (know how) και όχι στο γιατί (know why), η δασκαλοκεντρική και όχι μαθητοκεντρική διδασκαλία, η απουσία ολιστικής προοπτικής της γνώσης και των γνωστικών αντικειμένων, η απουσία εννοιολογικής αλλαγής και άλλα πολλά. Αν αυτά υπήρχαν θα έδιναν και νόημα και διέξοδο σε όλες τις τεχνικές. Αλλά έτσι όπως εμφανίζονται αυτές σήμερα δεν έχουν κανένα νόημα για τους μαθητές, αλλά και για τους ίδιους τους μαθηματικούς.

Η κατανόηση των Μαθηματικών, βλέπετε, απαιτεί χρόνο, συγκέντρωση, προσοχή, εμπειρία. Οταν πριν από λίγα χρόνια κάναμε μια μικρή αλλαγή και βάλαμε στοιχεία της Θεωρίας Αριθμών στη Β´ τάξη του Λυκείου στη Θετική Κατεύθυνση ξεσηκώθηκαν οι πάντες γιατί δεν είχαν διάθεση να μελετήσουν κάτι διαφορετικό από τα ήδη γνωστά. Το αποτέλεσμα ήταν ότι το σχετικό κεφάλαιο στην ουσία έπαψε να διδάσκεται. Φυσικά και υπάρχουν νέα Μαθηματικά που θα μπορούσαν να διδαχτούν οι μαθητές, αλλά ποιος έχει όρεξη για τέτοια πράγματα στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα; Ετσι παραμένουμε στα Μαθηματικά του 17ου αιώνα τα οποία αποπνέουν και το αντίστοιχο μηχανιστικό πνεύμα της εποχής εκείνης».

Ούτε οι διάφορες Ολυμπιάδες, οι πανελλαδικοί διαγωνισμοί στα Μαθηματικά, στη Φυσική και στη Χημεία και τα δελτία με ασκήσεις κάνουν κάτι για το συγκεκριμένο πρόβλημα. Και η απόπειρα που έγινε με την εισαγωγή της Διαθεματικότητας, δηλαδή να συνδεθεί ένα γνωστικό αντικείμενο, στην ουσία κάποιο μάθημα, με άλλα συγγενικά ή εφαπτόμενα και με τον πραγματικό κόσμο απέτυχε διότι ήταν τόσο κακός ο σχεδιασμός, η τεκμηρίωση και η υποστήριξη ώστε τελικά «κάψαμε» μια αρκετά καλή δυνατότητα.

Πάντως σε σχολεία άλλων χωρών η ενεργητική - ερευνητική μάθηση είναι κεντρικό θέμα σε αντίθεση με το δικό μας σύστημα όπου η παθητικότητα, η δασκαλοκεντρική διδασκαλία, η απομνημόνευση (στην Ιστορία οι υποψήφιοι στις Πανελλαδικές μαθαίνουν την ύλη απ' έξω!), ο λάθος στόχος και η κακή νοοτροπία κυριαρχούν. Στην πράξη και ο καλύτερος δάσκαλος Μαθηματικών, σύμφωνα με τις σύγχρονες απόψεις, δεν μπορεί να κάνει τίποτε κάτω από την πίεση των εξετάσεων και του στόχου της εισαγωγής στο πανεπιστήμιο. Οι νεοέλληνες φαίνεται να μην ενδιαφέρονται για τη γνώση και την ευεργετική της επίδραση ως προς τη βελτίωση του ανθρώπου, αλλά για τη γνώση μόνο ως μέσον κοινωνικής προόδου, επιτυχίας και επαγγελματικής αποκατάστασης.

Του Άκη Γαλδαλά από το "BHMA-Science", ένθετο στο ΒΗΜΑ της Κυριακής, 25 Μαΐου 2008.

Πέμπτη 29 Μαΐου 2008

Για Γέλια!!! #7

Σε πόση ώρα είπες ...

Σταματάει ένας τύπος έξω απ' ένα κουρείο, βάζει μέσα το κεφάλι του και ρωτάει τον κουρέα:

● Περίπου σε πόση ώρα μπορείς να με κουρέψεις;

Ο κουρέας, αφού κοιτάει την πελατεία του, του λέει:

  • Περίπου σε δυο ώρες.

Ο τύπος ευχαριστεί και φεύγει....

Την επόμενη μέρα, ο ίδιος τύπος ξαναβάζει το κεφάλι του μέσα στη πόρτα και ρωτάει τον κουρέα:

● Περίπου σε πόση ώρα μπορείς να με κουρέψεις;

Ο κουρέας, αφού κοιτάει ξανά την πελατεία του, του λέει:

  • Περίπου σε τρεις ώρες.

Ο τύπος ευχαριστεί και φεύγει....

Το ίδιο γινόταν για όλες τις επόμενες μέρες. Ο τύπος ερχόταν, ρώταγε τον κουρέα, ο κουρέας με γεμάτο πάντα το μαγαζί απαντούσε και ο τύπος έφευγε ευχαριστώντας για να επιστρέψει την επόμενη μέρα.

Μια μέρα λοιπόν, και ενώ ο τύπος φεύγει από το μαγαζί, ο κουρέας γεμάτος απορία λέει στον βοηθό του:

  • Ρε συ Βασίλη, ...για ακολούθησέ τον ...Πραγματικά έχω μια απορία που πηγαίνει!

Μετά από λίγη ώρα ο βοηθός επιστρέφει στο κουρείο δακρυσμένος απ' τα γέλια ...

  • Έμαθες τελικά που πηγαίνει; ρωτάει ο κουρέας

Και τότε ο Βασίλης του απαντά:

● Σπίτι σου! ...

=============================================================

M' αρέσει ο τρόπος που σκέφτεσαι ...

  • Τι είναι αυτό που αποτελείται αποκλειστικά από μύες, δεν έχει κόκαλα και, όταν υποστεί σεξουαλικό ερέθισμα, διαστέλλεται μέχρι και στο ΔΙΠΛΑΣΙΟ μέγεθος;

Είναι η καρδιά, αλλά μ' αρέσει ο τρόπος που σκέφτεσαι ...

---------------

  • Τι είναι αυτό που ΕΠΙΣΗΣ αποτελείται αποκλειστικά από μύες, δεν έχει κόκαλα και, όταν υποστεί σεξουαλικό ερέθισμα, διαστέλλεται μέχρι και στο ΤΡΙΠΛΑΣΙΟ μέγεθος;

Είναι η κόρη του ματιού, αλλά μ' αρέσει ο τρόπος που σκέφτεσαι...

-----------------

  • Τι είναι αυτά που:

I. βγαίνουν σε ζευγάρι (όχι, δεν είναι τα παπούτσια)

II. είναι μαύρα

III. όταν υποστούν ένταση ή οποιοδήποτε άλλο ερέθισμα, εκκρίνουν παχύρρευστη ουσία

Τα νεφρά, αλλά μ' αρέσει ο τρόπος που σκέφτεσαι...

------------------

  • Υπάρχουν τρεις γυναίκες που τρώνε παγωτό στην παραλία:

- η πρώτη, το γλύφει.

- Η δεύτερη, το δαγκώνει.

- Και η τρίτη, το τρώει με το κουταλάκι.

  • Ποια είναι λοιπόν η παντρεμένη;
  • Μήπως αυτή που το δαγκώνει;

Όχι, είναι αυτή που φοράει βέρα, αλλά μ' αρέσει ο τρόπος που σκέφτεσαι...

---------------------

  • Τι είναι αυτό που περνάει ανάμεσα από το στήθος μιας γυναίκας
    και καταλήγει σε μια τρύπα;

Η ζώνη ασφαλείας, αλλά μ' αρέσει ο τρόπος που σκέφτεσαι..

---------------------

  • Τι κοινό έχουν μια πνιγμένη, μια καμένη πίτσα και μια έγκυος;

Κάποιος άργησε να τη βγάλει!

================================================================

Κάνε πρώτα κάτι άλλο ...

Πριν 2 εβδομάδες περίπου έμεινα σε ένα ξενοδοχείο κατά τη διάρκεια ενός επαγγελματικού ταξιδιού και αισθανόμουν λιγάκι μόνη με ένα αίσθημα ελευθερίας που ποτέ ξανά δεν είχα αισθανθεί. Αποφάσισα να τηλεφωνήσω σε μια από αυτές τις "εταιρείες συνοδών" για τις οποίες δίνονται πληροφορίες στην έξοδο αεροδρομίων, κυρίως για άνδρες. Παρόλα αυτά, ανάμεσα στα χαρτιά που είχα βρήκα ένα το οποίο προσέφερε μια υπηρεσία που απευθυνόταν σε γυναίκες και συγκεκριμένα μου έκανε εντύπωση ένας ο οποίος ονομαζόταν Φερότικο.

Αφού ανέλυσα με προσοχή την φωτογραφία, αποφάσισα να του τηλεφωνήσω...

Γαμώτο. Με τη μπροσούρα στα χέρια μου - που έτρεμαν και ίδρωναν από την προοπτική-, σήκωσα το τηλέφωνο και σχημάτισα τον αριθμό που υποδείκνυε το διαφημιστικό.

● Γεια ! Απάντησε ένας άντρας με αισθησιακή φωνή.

  • Γεια ! Βλέπω ότι γνωρίζεις από μασάζ και η αλήθεια είναι ότι χρειάζομαι να έρθεις στο δωμάτιό μου και να μου δώσεις ένα επείγον ... όχι, περίμενε, στη πραγματικότητα αυτό που θέλω είναι σεξ! Έχω όρεξη να ζήσω άγριο σεξ μεγάλης διάρκειας αλλά τώρα!!! Μιλάω σοβαρά, επιθυμώ να διαρκέσει όλη την νύχτα και είμαι διατεθειμένη να συμμετάσχω σε διάφορα και μη παραδοσιακά πράγματα. Αν αυτό μπορεί να πει ένας άντρας, εγώ θέλω να το κάνω! Φέρε μαζί σου όλων των ειδών τα εργαλεία, αξεσουάρ και παιχνίδια για να σιγουρευτείς ότι θα με κρατήσουν ξύπνια όόόόόλη την νύχτα..! Θέλω να με ακινητοποιήσεις και να μου γεμίσεις το σώμα με ότι θέλεις και μετά να καθαρίσουμε ο ένας τον άλλο...με τη γλώσσα ή με ότι εσύ θέλεις. Πώς σου φαίνεται....;

● Λοιπόν, πραγματικά ακούγεται φανταστικό.... αλλά κυρία μου, για να κάνετε εξωτερικές κλήσεις πρώτα πρέπει να πληκτρολογήσετε το 9...

=================================================================

Η διαδικασία ...

Πάει ένας κύριος στην παραλία, βολτίτσα, και βλέπει κάποιον να ψαρεύει. Όταν έπιανε ένα ψάρι το ξαναέριχνε πάλι πίσω στη θάλασσα. Αυτή η κατάσταση συνεχίστηκε για αρκετή ώρα. Απορημένος ρωτάει το ψαρά γιατί πετά τα ψάρια πίσω στο νερό.

  • Δεν σου αρέσουν τα ψάρια;

● Όχι, λέει ο ψαράς. Μ' αρέσει μόνο η διαδικασία.

  • Δεν μου τα δίνεις εμένα, που έχω και δεκατρία παιδιά να θρέψω.

● Δεκατρία παιδιά;! ρωτά εντυπωσιασμένος ο ψαράς. Θα σου αρέσουν πολύ τα παιδιά;

  • Όχι απαντά ο άλλος, μόνο η διαδικασία μου αρέσει!

==============================================================

Το parking

Ένας Έλληνας μπαίνει σε μια τράπεζα της Νέας Υόρκης και ζητάει πληροφορίες για ένα δάνειο.

Λέει στον υπάλληλο των δανείων ότι θέλει να ταξιδέψει στην Ελλάδα λόγω
εργασίας για 2 εβδομάδες και χρειάζεται οπωσδήποτε να πάρει ένα δάνειο των $5.000.

Ο υπάλληλος του εξηγεί ότι η τράπεζα θα χρειαστεί ένα είδος εξασφάλισης για
να του χορηγήσει το δάνειο, έτσι ο Έλληνας βγάζει από την τσέπη του και
αφήνει πάνω στο γραφείο τα κλειδιά από μία ολοκαίνουρια Ferrari, που είναι
παρκαρισμένη στην είσοδο της Τράπεζας.

Αφού πραγματοποιείται ο έλεγχος από την Τράπεζα ότι το αυτοκίνητο είναι
όντως στο όνομά του, μέσα σε 20 λεπτά εγκρίνεται το δάνειο, ο Έλληνας
παίρνει τα χρήματα και φεύγει.

Μόλις φεύγει, ο διευθυντής της Τράπεζας και οι υπάλληλοί του ξεκαρδίζονται
στα γέλια που ο Έλληνας έβαλε υποθήκη μία Ferrari των $200.000 για να πάρει δάνειο $5000!

Ένας υπάλληλος παίρνει το αυτοκίνητο και το αφήνει στο υπόγειο γκαράζ της τράπεζας.

Δύο βδομάδες αργότερα, ο Έλληνας επιστρέφει, πληρώνει $5000 και τον τόκο, που ανέρχεται στα $15.41.

Ο υπάλληλος του λέει:

  • Κύριε, είμαστε ευτυχείς που συνεργαστήκατε με την τράπεζά μας, όλα έγιναν σωστά μόνο που έχουμε μία απορία. Όσο εσείς λείπατε, ελέγξαμε στον υπολογιστή και βρήκαμε ότι είσαστε δισεκατομμυριούχος!

Το περίεργο είναι ποιος ήταν ο λόγος που πήρατε το δάνειο!»

Και ο Έλληνας απαντά:

  • Πες μου ένα άλλο σημείο στη Νέα Υόρκη που θα μπορούσε να αφήσει κανείς μια Ferrari με ασφάλεια για δύο εβδομάδες, πληρώνοντας για πάρκινγκ μόνο 15.41 $....

Κόκκαλο ο υπάλληλος

================================================================

Οι πατάτες

Ο γέρος Άραβας ζει στη Νέα Υόρκη για πάνω από 40 χρόνια.

Θέλει να φυτέψει πατάτες στον κήπο του, αλλά είναι μόνος κι αδύναμος.

Στέλνει λοιπόν ένα e-mail στο γιο του, που σπουδάζει στο Παρίσι:

  • Αγαπημένε μου γιε, είμαι πολύ λυπημένος επειδή δεν μπορώ να φυτέψω πατάτες στον κήπο μας. Είμαι βέβαιος πως, εάν ήσουν εδώ, θα με βοηθούσες να σκάψουμε τον κήπο.

Σε αγαπώ, ο πατέρας σου.

Σε μια ώρα, ο γέρος λαμβάνει e-mail απάντησης από το γιο του:

  • Αγαπημένε μου πατέρα, παρακαλώ μην αγγίζεις τον κήπο, γιατί ΕΚΕΙ έκρυψα το ΠΡΑΜΑ.

Σ' αγαπώ κι εγώ, Ahmed.

Σε 15 λεπτά, ο αμερικανικός στρατός, το ναυτικό, το FBI, η CIA και οι Rangers περικυκλώνουν το σπίτι του γέρου, σκάβουν ολόκληρο τον κήπο, ερευνούν το σπίτι, γδύνουν τον γέρο, ΔΕΝ βρίσκουν απολύτως τίποτε και φεύγουν απογοητευμένοι.

Μισή ώρα αργότερα, ο γέρος λαμβάνει ένα άλλο email από το γιο του:

  • Αγαπημένε μου πατέρα, είμαι βέβαιος ότι ο κήπος είναι ήδη σκαμμένος και μπορείς να φυτέψεις τις πατάτες. Έκανα ότι μπορούσα για να σε βοηθήσω από το Παρίσι.

Σ' αγαπώ, Ahmed.

==============================================================

Που είναι; ...

Ο Μπους επισκέπτεται ένα νηπιαγωγείο και αρχίζει να μιλάει στα παιδάκια για το πόσο μεγάλη είναι η Αμερική, για το πόσο δημοκρατική και σπουδαία... χώρα είναι και για το πώς υπερασπίζεται όλο τον κόσμο, για την τρομοκρατία και για το πώς τελικά θα μας σώσει από όλους τους τρομοκράτες .
Αφού λοιπόν τελειώνει μετά από κανά μισάωρο, λέει στα παιδάκια να κάνουν ότι ερώτηση θέλουν. Σηκώνει το χέρι του ο μικρός Jack, ο πρόεδρος του χαμογελάει και ο Jack αρχίζει:

· Έχω 3 ερωτήσεις κύριε πρόεδρε:

  1. Πώς είναι δυνατόν να είστε πρόεδρος αφού πήρατε λιγότερες ψήφους από τον αντίπαλό σας στις εκλογές;
  2. Συμφωνείτε πως η βόμβα στη Χιροσίμα ήταν η μεγαλύτερη τρομοκρατική πράξη της ιστορίας;
  3. Είναι αλήθεια ότι θέλετε να βομβαρδίσετε το Ιράκ χωρίς καμία απόδειξη μόνο και μόνο για τα πετρέλαια;

Ο Bush χλωμιάζει, κομπιάζει και πάνω στην ώρα χτυπάει το κουδούνι και βγαίνουν τα παιδιά διάλειμμα. Όταν επιστρέφουν λοιπόν, ο πρόεδρος ξαναλέει στα παιδιά να κάνουν ότι ερώτηση θέλουν. Σηκώνει το χέρι του ο μικρόςDanny , ο πρόεδρος του χαμογελάει και ο Danny αρχίζει:

· Κύριε πρόεδρε έχω 5 ερωτήσεις:

  1. Πώς είναι δυνατόν να είστε πρόεδρος αφού πήρατε λιγότερες ψήφους από τον αντίπαλό σας στις εκλογές;
  2. Συμφωνείτε πως η βόμβα στη Χιροσίμα ήταν η μεγαλύτερη τρομοκρατική πράξη της ιστορίας;
  3. Είναι αλήθεια ότι θέλετε να βομβαρδίσετε το Ιράκ χωρίς καμία απόδειξη μόνο και μόνο για τα πετρέλαια;
  4. Γιατί σήμερα το κουδούνι χτύπησε 20 λεπτά νωρίτερα;
  5. Πού είναι ο Jack ;

==============================================================

θα την είχαμε χάσει...

Μια μέρα, όπως γύριζε ο Τοτός από το σχολείο, βλέπει στον κήπο του, το σκύλοτου νεκρό, με τα πόδια ψηλά.

Ρωτάει τον πατέρα του, γιατί τα πόδια ήταν σηκωμένα ψηλά όταν πέθανε
και αυτός του λέει πως έτσι μπορεί να κατέβει πιο εύκολα ο Θεός και να τον
πάρει στον Παράδεισο.

Μια άλλη φορά λοιπόν, όταν γυρίζει ο πατέρας, του λέει ο Τοτός:

  • Μπαμπά, σήμερα η μαμά ήταν σχεδόν νεκρή.
  • Δηλαδή;
  • Ε, να, ήταν στο δωμάτιό της και είχε τα πόδια της σηκωμένα προς τα πάνω και φώναζε "Χριστέ μου έρχομαι...".

Αν δεν ήτανε και οι δύο ναύτες από πάνω της να την κρατήσουν, θα την είχαμε χάσει...

=================================================================

Παρηγοριά;

Ανδρόγυνο κάθεται στον καναπέ...

Ο άνδρας ρωτά τη σύζυγο:

  • Πάω στοίχημα πως δεν μπορείς να μου πεις μια φράση που να με κάνει
    ταυτόχρονα ευτυχισμένο και δυστυχισμένο!

Και η γυναίκα:

  • Την έχεις μεγαλύτερη από τον υδραυλικό...

===============================================================
Η συνταγή ...

Γυναίκα μπαίνει σε φαρμακείο και ζητάει δηλητήριο

  • Κυρία μου, τι το θέλετε το αρσενικό; ρωτάει ο φαρμακοποιός.
  • Να σκοτώσω τον άνδρα μου.
  • Μα τι λέτε κυρία μου; Δεν μπορώ να σας πουλήσω αρσενικό για να σκοτώσετε έναν άνθρωπο.

Τότε η κυρία βγάζει από την τσάντα της μια φωτογραφία όπου ο άνδρας της έχει την γυναίκα του φαρμακοποιού στα τέσσερα.

Ο φαρμακοποιός παίρνει την φωτογραφία στα χέρια του, την κοιτά και απαντά...

  • Τώρα μάλιστα. Δεν μου είπατε ότι έχετε συνταγή!

==============================================================

Πας γυρεύοντας ...

Μετά την ερωτική πράξη, ο σύζυγος ρωτάει την γυναίκα του:

  • Σ` άρεσε αγάπη μου;

Εκείνη του απαντάει:

  • Σαν ταινία του Αγγελόπουλου ήταν.
  • Δηλαδή, ξαναρωτά εκείνος, εννοείς ότι είχε μεγάλη διάρκεια και πάω για χρυσό φοίνικα;
  • Όχι του λέει, εννοώ ότι δεν κατάλαβα τίποτα!

==================================================================

Τι εννοείς; ...

Ένας πολύ ντροπαλός τύπος πάει σε ένα μπαρ.

Εκεί, βλέπει μια πάρα πολύ όμορφη κοπέλα. Μετά από καμιά ώρα, βρίσκει το
θάρρος να την πλησιάσει και την ρωτά:

  • Μήπως... θα 'θελες να συζητήσουμε λιγάκι;

Αυτή, απαντά φωνάζοντας με όλη της τη δύναμη,

  • Όχι, αποκλείεται να κοιμηθώ μαζί σου απόψε!

Όλοι στο μπαρ τους κοιτούν επίμονα. Φυσικά, ο τύπος τα 'χει χάσει νιώθει πολύ άσχημα και γυρνά σιγά-σιγά στη θέση του.

Μετά από λίγο, η κοπέλα τον πλησιάζει και του ζητά συγνώμη. Του χαμογελά και του λέει,

  • Με συγχωρείς για νωρίτερα. Βλέπεις, είμαι φοιτήτρια ψυχολογίας στο τελευταίο έτος και μελετώ πως συμπεριφέρονται οι άνθρωποι όταν νιώθουν αμήχανα.

Και εκείνος απαντά, φωνάζοντας:

  • Τι εννοείς εκατό χιλιάρικα;

================================================================

Το κόλπο ...

Ένας πατέρας περνώντας από τη κρεβατοκάμαρα του γιου του έμεινε κατάπληκτος όταν είδε το κρεβάτι του ωραία στρωμένο και όλα τακτοποιημένα και καθαρά. Μετά είδε ένα φάκελο τοποθετημένο σε περίβλεπτη θέση στο μαξιλάρι.

Όνομα παραλήπτη: Μπαμπάς.

Με το χειρότερο προαίσθημα, άνοιξε το φάκελο και διάβασε το γράμμα με τρεμάμενα χέρια:


Αγαπημένε μου πατέρα,

Με μεγάλη μου λύπη και θλίψη σου γράφω, γιατί κλέφτηκα με την
καινούργια μου φιλενάδα και ήθελα έτσι να αποφύγω τη σύγκρουση με
εσένα και τη μαμά. Έχω βρει το πραγματικό πάθος με την Παναγιώτα και είναι τόσο συμπαθητική.

Ήξερα ότι δεν θα την εγκρίνατε εξαιτίας των σκουλαρικιών στη μύτη και στη γλώσσα, των τατουάζ, των κολλητών δερμάτινων ρούχων μοτοσικλέτας αλλά και επειδή είναι αρκετά μεγαλύτερη μου.

Αλλά δεν είναι μόνο το πάθος μπαμπά.

Είναι έγκυος. Η Παναγιώτα λέει ότι θα είμαστε πολύ ευτυχισμένοι μαζί. Έχει δικό της τροχόσπιτο και μένει στο δάσος. Έχει μαζέψει αρκετά καυσόξυλα για όλο το χειμώνα.

Ονειρευόμαστε να αποκτήσουμε πολλά παιδιά. Η Παναγιώτα μου άνοιξε τα μάτια με έκανε να καταλάβω πως η μαριχουάνα δεν βλάπτει στην πραγματικότητα κανένα. Θα την καλλιεργούμε και θα την ανταλλάσσουμε με άλλα άτομα στη κοινότητα για όση κοκαΐνη και Ecstasy θέλουμε. Εν τω μεταξύ θα προσευχόμαστε ώστε η επιστήμη να βρει τη θεραπεία για το AIDS και έτσι η Παναγιώτα να είναι καλύτερα, εξάλλου το αξίζει!

Μην ανησυχείς για εμένα μπαμπά, είμαι 15 χρονών και ξέρω να φροντίζω τον εαυτό μου. Κάποια μέρα, είμαι σίγουρος, πως θα έρθουμε πίσω να σας επισκεφτούμε για να γνωρίσεις τα εγγόνια σου.


Ο Γιός σου,

Θανάσης

Υ.Γ.

Μπαμπά, τίποτα από τα προηγούμενα δεν είναι αλήθεια.

Είμαι πέρα, στο σπίτι του Αντρέα.

Απλά ήθελα να σου θυμίσω πως υπάρχουν χειρότερα πράγματα στη ζωή από τον έλεγχο..... με τους βαθμούς μου που είναι στο συρτάρι του γραφείου μου.


Σ' αγαπώ πολύ!

  • Πάρε με όταν θα είναι ασφαλές για μένα να γυρίσω σπίτι.

Δευτέρα 26 Μαΐου 2008

Ο τρόπος που ζουν οι Έλληνες No 13- Ο Eλληνας και το χωριό του

Γιορτινό τραπέζι, τηλεόραση ανοιχτή και πρώτο θέμα στις ειδήσεις η επικείμενη επιστροφή των χιλιάδων εκδρομέων. Η σκέψη τους τριβελίζει το ενδεχόμενο μιας μόνιμης επιστροφής στο χωριό, ίσως γιατί όπως είπε κάποιος, "... ευτυχισμένοι είμαστε μόνο στο φυσικό μας περιβάλλον".

Κάποτε ήταν η αστυφιλία και η αστικοποίηση. Σήμερα ο μεγάλος γυρισμός σε αυτό που τα πανεπιστημιακά πτυχία γράφουν «ορμώμενος/η» δεν έχει ξεκινήσει ακόμη, αλλά όλο και περισσότεροι κάτοικοι των μεγαλουπόλεων έχουν στο πίσω μέρος του μυαλού τους το χωριό τους, ως διέξοδο και διαφυγή από την απάνθρωπη πίεση της πόλης.

Ανέκαθεν παρατηρούνταν εσωτερικές μετακινήσεις στην Ελλάδα, τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, όμως, άρχισε η ερήμωση της ελληνικής υπαίθρου και η εγκατάλειψη των χωριών. Ο πληθυσμός συγκεντρώθηκε στα αστικά κέντρα και την αγροτική κουλτούρα διαδέχθηκε η καταναλωτική.

Η αντιπαροχή, τα αυθαίρετα και η ανωνυμία της πόλης έδωσαν την ευκαιρία στα «πληγωμένα» κοινωνικά στρώματα της μεταεμφυλιακής Ελλάδας να βρουν δουλειά και να στεγάσουν τα όνειρα ενός περισσότερο αισιόδοξου μέλλοντος, απαλλαγμένα από τα «βαρίδια» του παρελθόντος. Έτσι, οι μεγάλες πόλεις κυριάρχησαν ως πρότυπο ζωής και επεκτάθηκαν σε κάθε νομό, σε κάθε σημείο της χώρας. Κάποιοι νομοί αντιστάθηκαν. Πρόκειται κυρίως για ορεινές περιοχές, όπως η Ευρυτανία, η Φωκίδα, η Θεσπρωτία, η Αρκαδία, η Λακωνία, η Φλώρινα και νησιωτικές όπως η Ζάκυνθος, η Κεφαλονιά, η Λευκάδα, η Κέρκυρα και οι Κυκλάδες που συγκεντρώνουν μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού τους (πάνω από το 60%) σε χωριά, δηλαδή σε οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων. Είναι οι περιοχές με την πιο μεγάλη αντίσταση στην αστικοποίηση εδώ και 50 και πλέον χρόνια, τα μέρη εκείνα όπου η έννοια «χωριό» δεν έχει ξεθωριάσει.

Από πολλά χωριά...
Κάνοντας λόγο για «χωριά», αναφερόμαστε στους μικρούς οικισμούς που είναι διάσπαρτοι στην ηπειρωτική και τη νησιωτική χώρα. Η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία ορίζει ως αγροτική (δηλαδή χωριό) την περιοχή όπου ο οικισμός έχει πληθυσμό μικρότερο των 2.000 κατοίκων.

Σύμφωνα με την απογραφή πληθυσμού του 2001 υπάρχουν περίπου 13.000 τέτοιοι οικισμοί, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν πάνω από το 28% του πληθυσμού της Ελλάδας (3.000.000 περίπου κατοίκους). Αν και κάποιοι από τους οικισμούς αυτούς ανήκουν σε πολεοδομικά συγκροτήματα -άρα δεν αποτελούν χωριά-, ο συνολικός αριθμός των χωριών στην Ελλάδα είναι αρκετά μεγάλος, όπως αντίστοιχα μεγάλος είναι σε ευρωπαϊκές χώρες με παρόμοια γεωγραφικά, κοινωνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά, λ.χ. Γαλλία, Ιταλία. Η ίδια η έννοια του χωριού είναι περισσότερο πολιτισμική, παρά γεωγραφική, διότι αντανακλά το πρότυπο μιας οικιστικής οργάνωσης και ενός προτύπου που είναι περισσότερο κοντά στην παράδοση, τη φύση, τα ήθη και τα έθιμα που μεταφέρονται από γενιά σε γενιά.

Η διοικητική αλλαγή που συντελέστηκε το 1997 με το σχέδιο συνένωσης των δήμων και κοινοτήτων της χώρας («Συγκρότηση της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης») είχε ως αποτέλεσμα να μειωθούν δραστικά οι δήμοι και οι κοινότητες της Ελλάδας -από 6000 περίπου που ήταν το 1991, σε κάτι περισσότερο από 1000 το 2001- και τα χωριά να χάσουν τη διοικητική τους αυτοτέλεια. Ωστόσο, «κρατούν» ακόμη γερά είτε ως τόπος διακοπών είτε, τα τελευταία χρόνια, ως εναλλακτική πρόταση μόνιμης διαμονής.

Ταυτότητα σε αναζήτηση
Για τις ανάγκες της έρευνας απευθυνθήκαμε σε έναν «επιστήμονα της υπαίθρου». Ο Απόστολος Παπαδόπουλος είναι επίκουρος καθηγητής στο τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκόπειου Πανεπιστήμιου, με γνωστικό αντικείμενο τη γεωγραφική και κοινωνική ανάλυση του αγροτικού χώρου. Ο καθηγητής κάνει λόγο για επαναφορά της υπαίθρου ως στόχου της αειφόρου ανάπτυξης και νέο πρότυπο ζωής.

«Το χωριό αποτελεί πλέον κοινωνικό σύμβολο που συνδέεται με μια υψηλή ποιότητα ζωής και όπου η πρόσβαση στα περιβαλλοντικά αγαθά είναι συστατικό αυτής της ποιότητας», σημειώνει χαρακτηριστικά. Συνεχίζουμε και τον ρωτάμε τι σημαίνει για την κουλτούρα του Έλληνα το χωριό. Μας απαντάει ότι για ορισμένους που προέρχονται από συγκεκριμένες περιοχές της υπαίθρου (π.χ. Κρήτη, Μάνη, Νάξο κ.ά.) η διατήρηση του δεσμού και η στενή επαφή με το χωριό εντάσσεται στο πλαίσιο της διατήρησης της πολιτισμικής τους ιδιαιτερότητας και της ενδυνάμωσης της ταυτότητας τους. Σαν ένα από τα πρίσματα μέσα από τα οποία ορίζεται η ύπαρξη του καθενός, το από πού έρχεται και το που πηγαίνει.

«Σε αυτό παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο τα εκτεταμένα συγγενικά δίκτυα τα οποία, όπου υπάρχουν ακόμη, εξασφαλίζουν τη συνέχιση του δεσίματος με τον τόπο καταγωγής», προσθέτει. Την ίδια ώρα, οι Έλληνες αναλαμβάνουν διαφορετικούς ρόλους σε διαφορετικές τοπικές κοινωνίες (της πόλης και του χωριού) και ενεργοποιούνται ανάλογα με το αν πιστεύουν ότι μπορούν να επηρεάσουν την πορεία των πραγμάτων. «Αυτή η αίσθηση είναι πιο έντονη στο χωριό παρά στην πόλη», εξηγεί ο καθηγητής της «υπαίθρου» και μας υπενθυμίζει τη φράση «πρώτος στο χωριό, τελευταίος στην πόλη», για να αντιληφθούμε καλύτερα τις διαφορές.

Αυτή, όμως, είναι η μία όψη του νομίσματος αντιτείναμε. Γιατί από την άλλη, δημοφιλής στη χώρα μας είναι και η φράση «τον αέρα του πρωτευουσιάνου δεν τον έχει ο χωριάτης». Πώς λοιπόν προσδιορίζεται η κοινωνική ταυτότητα του Έλληνα ανάλογα με το αν η καταγωγή του είναι από κάποιο χωριό -όπως οι περισσότεροι- ή είναι γέννημα θρέμμα μιας μεγάλης αστικής πόλης; Αυτή ήταν και η επόμενη ερώτησή μας. Ποιος είναι τελικά, αυτός ο περίφημος «επαρχιώτης στην Αθήνα»; Ο Α. Παπαδόπουλος υποστηρίζει ότι η κοινωνική ταυτότητα των Ελλήνων που έχουν αγροτική καταγωγή και δεσμούς με το χωριό είναι σαφώς περισσότερο λαϊκή σε σχέση με αυτή των Ελλήνων που είναι γέννημα - θρέμμα μιας πόλης. Για τους δεύτερους η απόκτηση τόπου εξοχικής κατοικίας σε ένα χωριό είναι δείγμα υψηλής κοινωνικής θέσης -ιδιαίτερα αν η εξοχική κατοικία βρίσκεται σε ακριβή περιοχή ή περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.

Επιστροφή στις ρίζες
Η εικόνα και πολλές φορές και η μνήμη της υπαίθρου και των στενών ανθρώπινων σχέσεων που μπορούν να δημιουργηθούν σε ένα χωριό λόγω του μικρού πληθυσμού του, σε αντιπαράθεση με την αχανή πληθυσμιακά εικόνα των πολυκατοικιών των μεγάλων πόλεων ωθεί τους Έλληνες σε επιστροφή στις «ρίζες» τους. Η τάση είναι αυξανόμενη. Ακόμη και Έλληνες των μεγάλων πληθυσμιακά πόλεων που είναι γέννημα - θρέμμα τους, γυρίζουν στον τόπο καταγωγής των γονιών τους, αναζητώντας έναν διαφορετικό τρόπο ζωής, έστω για τις ημέρες που δεν είναι «αναγκασμένοι» να παραμένουν στις μεγάλες πόλεις λόγω της εργασίας τους. Στην επιστροφή αυτή βοήθησε ιδιαίτερα η παρουσία των οικονομικών μεταναστών που επέτρεψε σε πολλούς Έλληνες να επανασυνδεθούν με την ύπαιθρο, καθώς η φθηνή και διαθέσιμη εργασία των πρώτων ώθησε στην επιδιόρθωση ή στην ανοικοδόμηση των πατρικών σπιτιών ή των νέων κατοικιών, στη συντήρηση των κήπων και στην επαναξιοποίηση πολλών πατρογονικών χωραφιών.

Μάλιστα, όπως μας πληροφορεί ο Α. Παπαδόπουλος, αρκετοί δημόσιοι υπάλληλοι και εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα εγκαταλείπουν τα μεγάλα αστικά κέντρα, για περιοχές της υπαίθρου. «Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να διαπιστωθεί πόσο σημαντική είναι η τάση αυτή, υπάρχουν όμως σαφείς ενδείξεις από τα στοιχεία της τελευταίας απογραφής (2001) και από επιτόπιες έρευνες στον αγροτικό χώρο ότι κάτι τέτοιο υφίσταται», διευκρινίζει.

«Αυτοί που επιστρέφουν συνήθως επιλέγουν περιαστικές περιοχές (προνομιούχα χωριά, δηλαδή, λόγω της εγγύτητάς τους με αστικά κέντρα), ιδιαίτερα όταν έχουν οικογένεια και παιδιά. Πιστεύω ότι η τάση αυτή θα συνεχιστεί και θα ενταθεί δεδομένου του γεγονότος ότι η επιστροφή στην ύπαιθρο λαμβάνει διαστάσεις ιδεολογικές. Τα πιο μορφωμένα κοινωνικά στρώματα επιδιώκουν καλύτερη ποιότητα ζωής μέσω της κατοίκησης σε μικρότερους οικισμούς, που όμως έχουν πρόσβαση στις σύγχρονες υπηρεσίες και τις υποδομές», επισημαίνει.

Η Αμυγδαλιά ανθίζει ξανά
Παίρνοντας αφορμή από τα λεγόμενα του καθηγητή βρήκαμε έναν τέτοιο Έλληνα που όχι μόνο επιστρέφει συχνά στο χωριό και συμμετέχει στη ζωή του, αλλά, επιπλέον, δεν περιμένει την ώρα για να βγει στη σύνταξη και να μείνει μόνιμα εκεί. Ο Αλέξανδρος Παπανδρέου είναι πρόεδρος του Συλλόγου Αμυγδαλιωτών Δωρίδος «Ο Κούτσουρος» και στέλεχος του dealing room της Εθνικής Τράπεζας. Το όνομα του Συλλόγου είναι δανεισμένο από την Ιερά Μονή της Παναγίας της Κουτσουριώτισσας, που βρίσκεται στην περιοχή του χωριού Αμυγδαλιά στη Φωκίδα. Ο ίδιος τρέφει ιδιαίτερη αγάπη στην Αμυγδαλιά, το χωριό της γυναίκας του· η δική του καταγωγή είναι από ένα κοντινό χωριό.

«Η ενασχόληση με ό,τι σχετίζεται με την Αμυγδαλιά για εμάς που δεν μένουμε μόνιμα στο χωριό, είναι κάτι σαν ναρκωτικό. Δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από την αγάπη μας για αυτό. Μάλιστα, πιστεύω πως όλοι οι Έλληνες όσο περνάνε τα χρόνια θα κάνουν μία στροφή προς το χωριό. Δεν είναι λίγοι όσοι έχουν αρχίσει να γυρίζουν πίσω, στα μέρη των γονιών και των παππούδων ή των συγγενών τους» τονίζει.

Στη συνέχεια τον ρωτήσαμε τι σημαίνει για εκείνον η Αμυγδαλιά σε σύγκριση με την Αθήνα, όπου διαμένει με τη γυναίκα και τα δύο του παιδιά. «Επιλέξαμε ένα χωριό για να μην είμαστε ανώνυμοι μέσα στο πλήθος. Στο χωριό είμαστε όλοι μία οικογένεια, σε ξέρουν όλοι, σε αγαπάνε, τους ξέρεις και τους αγαπάς και εσύ». Η Αμυγδαλιά στην οποία διαμένουν σήμερα 350 μόνιμοι κάτοικοι, οι περισσότεροι ηλικιωμένοι, βρίσκεται σε υψόμετρο 640 μέτρων και αποτελεί δημοτικό διαμέρισμα του διευρυμένου Δήμου Λιδορικίου με πρωτεύουσα το Λιδόρικι από το οποίο απέχει περίπου 16 χιλιόμετρα.

Το χωριό απέχει περίπου 40 χιλιόμετρα από την Άμφισσα και περίπου άλλα τόσα από το Γαλαξίδι. Στα βόρεια της Αμυγδαλιάς διασώζονται ερείπια ελληνιστικού φρουρίου, ενώ από την άλλη πλευρά αχνοφαίνεται η λίμνη του Μόρνου. Παλαιότερα το χωριό ήταν γνωστό ως το χωριό με τα γαλάζια «παλαθούρια» λόγω του χρώματος των παραθυρόφυλλων, που τα έβαφαν έτσι οι Γαλαξιδιώτισσες που είχαν παντρευτεί Αμυγδαλιώτες, για να τους θυμίζει το Γαλαξίδι. Οι νεαροί σε ηλικία κάτοικοι του χωριού σήμερα είναι κτηνοτρόφοι, υπάλληλοι υπηρεσιών που εργάζονται στο Λιδόρικι ή την Άμφισσα καθώς και εργαζόμενοι στο Σωφρονιστικό Κατάστημα Μαλανδρίνου -που δημιουργήθηκε πριν 10 περίπου χρόνια. Και η ζωή συνεχίζεται...

Η φωνή της επιστροφής
H επιστροφή στο χωριό έχει τη δική της μουσική υπόκρουση, «το soundtrack της γιορτής» και αυτή η υπόκρουση δεν μπορεί να είναι άλλη από τα παραδοσιακά και δημοτικά τραγούδια. Η Δόμνα Σαμίου έχει συνδέσει το όνομά της και τη φωνή της με την παράδοση αυτού του τόπου αλλά λίγοι γνωρίζουν ότι είναι... Αθηναία. Γεννήθηκε πριν από 80 χρόνια στην Καισαριανή, από γονείς πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και ζει σε άλλη μια προσφυγογειτονιά, τη Νέα Σμύρνη.

Οι Εικόνες συνομίλησαν μαζί της και της ζήτησαν να σχολιάσει τη μουσική υπόκρουση της... επιστροφής στο χωριό. «Τραγουδάω τραγούδια από όλη την Ελλάδα και διαπιστώνω, όλα αυτά τα χρόνια, ότι με τα τραγούδια κάποιοι άνθρωποι διατηρούν τους δεσμούς τους με την παράδοση και το χωριό τους. Για αυτό κάνω, άλλωστε, αυτή την προσπάθεια», λέει η ακαταπόνητη τραγουδίστρια, που αποτελεί ένα ζωντανό ηχητικό αρχείο: Από τις αρχές της δεκαετίας του ‘60 οργώνει την Ελλάδα, με ένα κασετοφωνάκι, συλλέγοντας ήχους και στίχους. Είναι αλήθεια ότι για πολλούς Έλληνες, η επιστροφή στο χωριό και η επανασύνδεση με την κουλτούρα που άφησαν πίσω τους γίνεται μέσα από τα πανηγύρια. Η Δόμνα Σαμίου έχει μια μάλλον αρνητική γνώμη για το καλλιτεχνικό αυτό μόρφωμα, χωρίς να παραγνωρίζει την κοινωνική του αξία.

«Δεν τραγούδησα σε πανηγύρια. Τα πανηγύρια είναι για τα?πανηγύρια, διότι εκεί παίζουν ότι κατέβει στους οργανοπαίκτες» παρατηρεί σε αυστηρό ύφος. Της αντιτείνουμε ότι από τα πανηγύρια αναδείχθηκαν σημαντικοί καλλιτέχνες και μας απαντά: «Τα πανηγύρια ανέδειξαν κυρίως τοπικούς καλλιτέχνες, με εξαιρέσεις όπως τους Χαλκιάδες από την Ήπειρο». Η Δ. Σαμίου σχολιάζοντας την έντονη ανάγκη κάποιων να εφεύρουν εκ νέου τη μουσική παράδοση που θα τους συνδέσει με το χωριό, καυτηριάζει τα δήθεν παραδοσιακά τραγούδια που κυκλοφορούν στις μέρες μας, με το επίχρισμα του μοντέρνου. Θεωρεί ότι αυτά δεν έχουν σχέση με την παράδοση. Αν όμως υπάρχει κάπου έντονη η ανάγκη επιστροφής στο χωριό, με όχημα τη μουσική και το τραγούδι, αυτή ανιχνεύεται στις κοινότητες Ελλήνων μεταναστών σε όλο τον κόσμο. «Έδωσα πολλές συναυλίες σε Αμερική, Αυστραλία και Νότια Αμερική. Τραγουδούσα παραδοσιακά τραγούδια από όλη την Ελλάδα και...τρελαίνονταν» θυμάται η μεγάλη τραγουδίστρια.

Η γεωγραφία της υπαίθρου
Οι κουκίδες στο χάρτη και τα μαθηματικά της υπαίθρου

  • 13.000: Χωριό που φαίνεται

Σε 13.000 υπολογίζονται τα χωριά στην Ελλάδα, δηλαδή οικισμοί με λιγότερους από 2.000 κατοίκους. Τα περισσότερα -αναλογικά με την έκταση και τον πληθυσμό- βρίσκονται σε ορεινούς νομούς, όπως Αρκαδίας, Ευρυτανίας, κ.ά.

  • 1.000: Σχέδιο Καποδίστριας

Περίπου 1.000 είναι σήμερα οι δήμοι και οι κοινότητες της χώρας, έναντι 6000 πριν μία δεκαετία. Αιτία η σχετική διοικητική αλλαγή του 1997 (ο περίφημος «Καποδίστριας»). Για καλό ή για κακό, οι γνώμες διίστανται.

  • 6.000: Ο χορός του συλλόγου

Κοντά 6.000 είναι ο αριθμός των πολιτιστικών, λαογραφικών κ.λπ. συλλόγων και σωματεία χωριών που υπάρχουν στη χώρα. Προσοχή: Δεν διοργανώνουν μόνο χορούς και εκδρομές. Είναι και θεματοφύλακες της παράδοσης.

Χωριάτικες παροιμίες

  • Γίναμε από δύο χωριά (χωριάτες): Μεγάλος τσακωμός, καθότι οι χωριάτες δεν γνωρίζουν από αστικές ευγένειες.
  • Κακό χωριό τα λίγα σπίτια: Στις μικρές κοινωνίες η ζήλια και ο φθόνος καραδοκούν. Λίγα τα σπίτια, μεγάλη η καταλαλιά.
  • Δεν κάνουμε χωριό: Συμφωνούμε στο ότι διαφωνούμε δηλαδή. Αδυναμία συνεννοήσης.
  • Χωριό που φαίνεται (κολαούζο δεν θέλει): Τα αυτονόητα δεν θέλουν επεξήγηση, όπως το χωριό (που φαίνεται) δεν θέλει οδηγό για να πας.

Χωριάτικη αρχιτεκτονική

  • «Τέχνη σπουδαία δε θα βρείς ποτέ στο βουνό ή στο χωριό, ούτε εξαιρετικά ωραία θα τη βρεις. Μα φυσική, δηλαδή αληθινή, θα ’ναι πέρα και πέρα, και δοσμένη να πούμε από το Θεό -έτσι όπως η φύση δεν είναι πάντα γεμάτη ομορφάδες, ούτε η φυσική ζωή είναι όλο ευλογία». Ο Δημήτρης Πικιώνης (1887 - 1968) αντιλαμβάνεται την αρχιτεκτονική του χωριού σαν ένα με τη φύση. («Η Λαϊκή μας Τέχνη κι εμείς», 1925.)

Παγκόσμιο χωριό

  • «Μέχρι την ηλικία των 13 περνούσαμε τις μέρες του Πάσχα στο χωριό. Eνα μικρό παραδοσιακό χωριό, με 50 μόνιμους κατοίκους, δεμένους ανθρώπους, που πραγματικά ξέρουν να γλεντάνε και να περνάνε καλά. Καλοκαίρι, Πάσχα και Χριστούγεννα έσφυζε από ζωή. Εκεί θυμάμαι τις κουλούρες, τα τσουρέκια σκεπασμένα με πετσέτες, τον Ιούδα που τον γυρνούσαμε σε όλο το χωριό. Αργότερα, αλλάξαμε συνήθειες. Με τα χρόνια οι μυρωδιές έφυγαν. Το αρνί το στέλναμε στον φούρναρη, τα καλτσούνια τα αγοράζαμε έτοιμα, το πασχαλινό τραπέζι έμοιαζε πολύ στο Κυριακάτικο».
Νοσταλγία για την ύπαιθρο μέσω internet (http://www.enallagi.org/darkwhispers/2007/04/05/143/ ).

Μελαγχολικό Τσάμικο

  • «Τόσος κόσμος πλάι του πέρασε και τον προσπέρασε, τι να ζητάει; Επαρχιώτης στην Ομόνοια μέσ’ το ψιλόβροχο, αρχές του Μάη ψυχές πολύβουες και ούτε ένα πρόσωπο, τι καρτεράει κλαρίνα παίζουν, κόσμος γλεντάει, τι ώρα πάει, τι ώρα πάει;»
  • «Ποιος αλήθεια είμαι εγώ και που πάω» αναρωτήθηκε -άραγε πόσες φορές;- ο ανώνυμος επαρχιώτης που ήρθε στην πρωτεύουσα εκεί κάπου στο ’60, σε αναζήτηση καλύτερης τύχης. Η αντίστροφη πορεία για το γυρισμό έχει αρχίσει.

«Τσάμικο» του Διονύση Σαββόπουλου από το δίσκο «Τραπεζάκια έξω» (1983).

Τα χωριά της πόλης

  • Στην Ελλάδα υπάρχουν περισσότεροι από 6.000 πολιτιστικοί σύλλογοι χωριών, οι περισσότεροι από τους οποίους σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Οι σύλλογοι αυτοί προσφέρουν πολλά. Ενισχύουν οικονομικά τους τόπους καταγωγής (για την αποπεράτωση ναών, τη δημιουργία ξενώνων), εκδίδουν εφημερίδες, συσφίγγουν σχέσεις, τηρούν έθιμα και διοργανώνουν θρησκευτικά πανηγύρια που έχουν στόχο το αντάμωμα των συμπατριωτών που «χάθηκαν» στη μεγάλη πόλη ή στα ξένα. Οι περισσότεροι ιδρύθηκαν τη δεκαετία του ’70, για αυτό και ο σκληρός πυρήνας τους απαρτίζεται από ανθρώπους «κάποιας ηλικίας». Σήμερα, πολλά από τα ιδρυτικά μέλη δεν υπάρχουν πια και οι νέοι αποφεύγουν να διαβούν το κατώφλι τους...

Πάσχα στο χωριό

  • «Πάσχα στο χωριό συγκέντρωση μετοίκων τα νέα απ’ την Αθήνα στα όνειρα μου σφήνα Πόζα και λουστρίνι, ο Νάκος φιγουρίνι πείνα μου μοιραία ζήλια μου ρομφαία Μπήκα σ’ ένα τρένο πίσω δεν κοιτούσα Μέσα μου πετούσα ψήλωσα δυο πόντους Ζήνωνος μ’ έντυσε η ζωή στρατιώτη Ζήνωνος πόρνη η αγάπη η πρώτη από βράδυ σε πρωί μου τελειώνει η ντροπή Ζήνωνος Εδώ οι χωριανοί μου δεν βοηθάνε άλλον σκούριασαν τα χέρια βρήκα άλλους τρόπους είπα να χαθώ το τέλος μου να βάλω Λίγο ακόμα επάνω τρέλα μου σε φτάνω Στις εφημερίδες μάνα αν με είδες Μη μου στεναχωριέσαι μάνα δεν μου αξίζει».
Οταν ο γυρισμός στο χωριό μαρτυράει την αποτυχία της πόλης. «Ζήνωνος», σε στίχους Νίκου Ζούδιαρη, από το cd του Αλκίνοου Ιωαννίδη «Στην αγορά του κόσμου».

Το 13ο μέρος της Έρευνας «Ο τρόπος που ζουν οι Έλληνες». Των Θανάση Αντωνίου, Θώμης Μελίδου και Χαράλαμπου Νικόπουλου από τις «Εικόνες» (Νο 322), ένθετο περιοδικό που συνόδευε το ΕΘΝΟΣ της Κυριακής, 27 Απριλίου 2008.